عناصر متشکله جرم کلاهبرداری
هر جرم از سه عنصر قانونی، مادی و روانی تشکیل می شود و برای محکوم شدن متهم به ارتکاب جرم باید کلیه ی اجزای این عناصر توسط مرجع تعقیب اثبات شود.
1) عنصر قانونی جرم کلاهبرداری
ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا و اختلاس و کلاهبرداری، که در حال حاضر عنصر قانونی جرم کلاهبرداری را در حقوق ایران تشکیل می دهد، اشعار میدارد:
« هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی‌فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیشامدهای غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل‌مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد،کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم‌می‌شود. »
2) عنصر مادی جرم کلاهبرداری
عنصر مادی متشکل از سه جزء می باشد:
1) رفتار فیزیکی اعم از فعل یا ترک فعل: رفتار مجرمانه مرتکب باید به شکل فعل مثبت باشد و ترک فعل حتی توام با سوء نیت و اغفال طرف مقابل و ورود ضرر نمی تواند عنصر مادی جرم کلاهبرداری را تشکیل دهد.
2) مجموعه شرایط و اوضاع و احوالی که وجود یا فقدان آنها از نظر قانون شرط تحقق جرم می باشد که عبارتست از:
الف) متقلبانه بودن وسایلی که کلاهبردار از آنها برای اغفال دیگری استفاده می کند.
ب) اغفال شدن و فریب خوردن قرباتی که مستلزم عدم آگاهی وی نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مجرم می باشد.
ج) تعلق مال برده شده به دیگری اعم از منقول یا غیرمنقول به دیگری شرط تحقق جرم است.
3) نتیجه حاصله از رفتار متهم که باید رفتار متهم باعث نتیجه مجرمانه شده باشد. زیرا کلاهبرداری از زمره جرایم مقید است که شرط تحقق آنها حصوص نتیجه خاص می باشد.
3) عنصر روانی
عنصر روانی کلاهبرداری از دو جزء سونیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می شود. منظور از سوء نیت عام، اراده خودآگاه فرد در ارتکاب عمل مجرمانه به این معنی که کلاهبردار باید با علم به تقلبی بودن وسیله مورد استفاده خود، در استفاده از آن عمد داشته باشد.
در سوء نیت خاص، کلاهبردار قصد بردن مال دیگری را دارد و برای تحقق جرم کلاهبرداری وجود و اثبات قصد خاص برای بردن مال دیگری ضروری می باشد.