بررسی قوانین مرتبط با مجازات اعدام جرایم مواد مخدر
نکته ی اولی که به آن لازم است اشاره شود، رویکرد قانون گذار در ماده ی 4 و 8 قانون مبارزه با مواد مخدر است که بین دو دسته از مواد قائل به تفکیک شده است:
1- مواد مخدر سنتی یا کلاسیک که بیشتر تاثیر آن جنبه ی فیزیولوژیک دارد و بر روی فیزیک و جسم فرد مصرف کننده اثر سوء دارند که این مواد در ماده ی 4 و 5 قانون مبارزه با مواد مخدر احصاء شده اند.
2- دیگر مواد روانگردان و جدید تر هستند که به طور قابل توجهی بر روی روان و ذهن فرد مصرف کننده یا معتاد تاثیر میگذراند. مواد روانگردان مذکور در ماده ی 8 احصاء شده اند.
به طور دقیق تر، مراد از تفکیک قانونگذار بسته به نوع مواد مخدر مورد مصرف، اعمال مجازات متفاوت نسبت به آن است. به عبارت دیگر قانونگذار به واسطه ی ماهیت مواد روانگردان موضوع ماده ی 8 اعمال مجازات سنگین تری را برای مرتکبین آن قرار داده است. در این خصوص به طور مثال اگر مرتکب (البته تا قبل از تصویب ماده واحده سال 96) بیش از پنج کیلوگرم تریاک را (که از مواد موضوع ماده ی 4 قانون مبارزه با مواد مخدر است و یک ماده ی کلاسیک به شمار میرود) وارد کشور می کرد اعدام میشد و این در حالی است که مرتکب دیگری اگر سی و یک گرم مرفین را (که از مواد موضوع ماده ی 8 قانون مبارزه با مواد مخدر است و یک ماده ی روانگردان به شمار میرود) وارد کشور می کرد محکوم به اعدام میشد. در حال حاضر، از نظر حجم و اندازه این مواد در ماده واحده ی مهرماه سال 1396 تغییراتی اساسی ایجاد شده است. فی الواقع اعمال اعدام در خصوص جرائم موضوع ماده ی 4 از سقف پنج کیلوگرم به پنجاه کیلو گرم افزایش پیدا کرده است و در خصوص جرائم موضوع ماده ی هشت نیز اعدام درصورتی امکان پذیر است که آن مواد بیش از دو کیلوگرم باشد. نکته ی دیگری که بسیار از اهمیت بالایی برخوردار است این است که اندازه ی مواد مذکور (حتی اگر طبق قانون جدید محرز شد که از سقف قانونی بالاتر است) سبب لازم اعمال مجازات اعدام است اما سبب کافی به شمار نمی رود. اساس آن هم بند “ت” ماده واحده ی الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر است که مقرر میدارد: ” لازم‌الاجراء شدن این ماده منوط به داشتن یکی از شرایط بندهای (الف)، (ب) یا (پ) نیز می‌باشد.” درواقع یکی از سه شرط مذکور در بندهای مزبور نیز لازم است که احراز شود که مرتکب را بتوان اعدام کرد: آن شرایط از قرار ذیل است:
الف ـ مواردی که مباشر جرم و یا حداقل یکی از شرکا حین ارتکاب جرم سلاح کشیده یا به قصد مقابله با مأموران، سلاح گرم و یا شکاری به همراه داشته باشند. مـنظور از سلاح در این بنـد، سلاح سرد و سلاح و مهـمات موضوع قـانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب 1390/6/7 می‌باشد.
ب ـ درصورتی‌که مرتکب نقش سردستگی (موضوع ماده (130) قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/2/1) یا پشتیبان مالی و یا سرمایه‌گذار را داشته یا از اطفال و نوجوانان کمتر از هجده سال یا مجانین برای ارتکاب جرم استفاده کرده باشد.
پ ـ مواردی که مرتکب به علت ارتکاب جرائم موضوع این قانون، سابقه محکومیت قطعی اعدام یا حبس ابد یا حبس بیش از پانزده سال داشته باشد.
بنابراین، هنوز در نظام حقوق کیفری مواد مخدر ما رنگ و بویی از مجازات اعدام وجود دارد، ولی اعمال آن منوط به احراز شرایطی است که بعضا سخت اثبات میشوند و این امر در جهت عمل قدم برداشتن در راستای حمایت از متهم است.
منابع: