شرایط استفاده ازسلاح توسط مامور نیروی انتظامی به چه صورت است:

یکی از بحث بر انگیز ترین مطالب در میان مردم عامه شاید این باشد که یک مامور دولت در چه مواردی میتواند از سلاح خود در برابر متهم استفاده کند.۰(- ایا به کار بردن سلاح توسط ضابطان نیروی انتظامی وجهه قانونی دارد؟)

برای اشنایی با شرایط استفاده مامور از سلاح باید به قانون ایین دادرسی کیفری و قانون به کارگیری از سلاح توسط قوای مسلح در موارد ضروری مراجعه نمود.

مقدمه:

یکی از مسائل با اهمیت در قانون اسلام رعایت حفظ کرامت و آزادی و حریت انسان است که در قوانین ایران هم از آن سخن به میان امده و مطابق با ماده 6 و 7 قانون حقوق شهروندی مقرر شده است که:در جریان دستگیری و بازجویی یا تحقیق از اذیت کردن افراد نظیر چشم بستن و سایر اعضا ،تحقیر و ترساندن آنان باید اجتناب کرد.و باز جویان و ماموران تحقیق از پوشاندن صورت و یا نشستن پشت سر هم یا بردن ان ها به اماکن نا معلوم و کلا اقدام های خلاف قانون را ندارند.

-تعریف سلاح:

مطابق تبصره الحاقی ماده 651 انواع سلاح به شرح ذیل است:

1-انواع سلاح گرم از قبیل تفنگ و نارنجک.

2-انواع اسلحه سرد از قبیل قمه،شمشیر،کارد،چاقو و پنجه بوکس.

3-انواع اسلحه سرد جنگی مشتمل بر کارد های سنگری متداول در نیرو های مسلح جمهوری اسلامی یا مشابه آنها و سرنیزه قابل نصب بر روی تفنگ.

4-انواع اسلحه شکاری شامل تفنک های سا چمه زنی،تفنگ های مخصوص.

نکته:سلاحی هایی در اختیار ماموران نیرو انتظامی و سایر نیرو های مسلح قرار دارد از قبیل باتوم،اسپری فلفل و…..سلاح سرد به حساب می آید.

– آیا به کار بردن سلاح توسط ضابطان نیروی انتظامی وجهه قانونی دارد؟

.
مطابق با قاعده قانونی مامور نیروی انتظامی وظیفه اش این است که متهم را در جرایم مشهود بازداشت کرده و بدون ضرب و شتم و استفاده از سلاح تحویل مراجع صالح قضایی قرار دهد.و در جریان بازداشت متهمی که بدون مقاومت خودش را در در اختیار و سلطه نیرو ها قرار داده،به کار بردن از سلاح و ضرب و شتم آنها هیچ جنبه قانونی نداشته و تخلف از آن موجب مجازات شخص مامور نیرو انتظامی میباشد.در مقررات ایران طبق قانون حقوق شهروندی :کشف و تعقیب جرایم و اجرای تحقیقات و صدور قرار های تامین و بازداشت متهم باید مبتنی بر رعایت قانون و دستور قضایی مشخص صورت بگیرد و از اعمال هر گونه سلایق شخصی و به کار بستن خشونت یا بازداشت های اضافی بدون ضرورت خودداری شود.

-در چه صورتی  مامور نیروی انتظامی میتواند از سلاح استفاده کند؟

ماموران بر اساس قانون به کار گیری سلاح  فقط در مواقع ضروری میتوانند از سلاح استفاده کنند مثل مواردی که افراد مسلح بوده یا در شرایطی که فرد سارق است یا اقدام به ترور یا تخریب کرده و در حال فرار است یا اینکه در حال مقاومت در برابر قوای انتظامی است و این بستگی به جرم مورد نظر فرد دارد بنابرین در شرایطی که فرد مرتکب جرم دیگری شده یا با ایجاد ضرب و جرح فرار میکند این مجوز به ماموران برای استفاده از سلاح نمیدهد.پس به طور کلی باید معلوم شود متهم تحت تعقیب چه جرمی است و هم چنین در مورد افراد مشکوک استفاده ار سلاح مجاز نیست مگر اینکه ارتکاب سرقت یا جرم دیگری که مجوز استفاده از سلاح را به ضابط میدهد برای او محرز بشود

-به طور کلی استفاده سلاح توسط ماموران در شرایط  ذیل بایستی اعمال گردد:

1-به جرم مورد نظر بستگی دارد مثل سرقت و قتل و یا اینکه متهم مسلح باشد.

2-جرم از جمله جرایم مشهود باشد(جرم مشهود جرمی است که در منظر و مرئی ظابطان دادگستری یا ماموران اتقاق بیفتدو….).

3-متهم در حال فرار کردن باشد یا در حال مقاومت در برابر نیروی انتظامی باشذ.

4- ارتکاب جرم مورد نظر توسط متهم برای مامور نیرو انتظامی محرز باشد.

نکته مهم:

براساس قانون به کار گیری سلاح ،استفاده از سلاح برای متوقف کردن فراری و یا دفع مقاومت او با رعایت مقررات قانونی به عمل می اید.در غیر این صورت مامور حسب مورد به قصاص یا پرداخت دیه و تعزیر مقرر قانونی مطابق با ماده 570 قانون تعزیرات محکوم میشوند محکوم میشود.

-در چه صورت جرایم مشهود تلقی میشوند:

مطابق  ماده 45 قانون ایین دادرسی کیفری جرم در موارد زیر مشهود است:

1-در مرئی ( منظر) ضابطان دادگستری اتفاق بیفتد یا ماموران یاد شده بلا فاصله در محل وقوع جرم حضور یابند و یا آثار جرم را بلافاصله پس از وقوع مشاهده کنند.

2-بزه دیده یا دو نفر یا بیشتر ناظر وقوع جرم بودند حین وقوع جرم و بلافاصله پس از آن شخص معینی را به عنوان مرتکب معرفی کنند.

3-متهم بلافاصله پس از وقوع جرم قصد فرار داشته یا در حال فرار باشد و بلافاصله بعد از وقوع جرم دستگیر شود.

4-بلافاصله پس از وقوع جرم علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله جرم در تصرف متهم یافت و یا تعلق اسباب و ادله یاد شده به متهم محرز گردد.

5-متهم در منزل یا محل سکنای افراد،اتفاق افتاده یا در حال وقوع باشد و شخص ساکن در همان حال یا بلافاصله پس از وقوع جرم،ورود ماموران را به منزل یا محل سکنای خود درخواست کند.

6-متهم بلافاصله بعد از وقوع جرم خود را معرفی کرده و وقوع ان را خبر دهد.

7-متهم ولگرد باشد و در ان محل نیز سو شهرت داشته باشد.

-ایا اقدام مامور نیروی انتظامی در خصوص بازداشت جوان مشهدی به نام مهرداد سپهری که طبق شواهد از شوکر و اسپری فلفل استفاده کرده که در نهایت منجر به فوت جوان شد قانونی است؟

با توجه به شکایت خانواده متوفی به دادسرا نظامی پرونده ای در خصوص قتل این جوان(مهرداد سپهری)که در شهرک حجت شهر مشهدبه دلیل مسائل خانوادگی و ایجاد سر و صدا و بی نظمی در محل توسط مامور نیرو انتظامی بازداشت شده و مورد استفاده شوکر و اسپری فلفل قرار گرفته که در نهایت منجر به فوت وی شده پرونده تشکیل شده است که باید منتظر جواب آن از پزشکی قانونی بود که آیا شوکر یا اسپری فلفل باعث مرگ او شده است یا خیر. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

اما باتوجه به موارد ذکر شده فوق،پلیس در زمان دستگیری حق استفاده از سلاح در برابر متهمی که مقاومتی از خود نداشته ندارد و  در صورت تخلف مطابق مقررات قابل تعزیر قانونی است و حسب مورد از جنبه خصوصی قصاص و دیه دارد.با این حال باید نسبت به این موضوع رسیدگی مفصل با توجه به شرایط و اوضاع و احوال قضیه به عمل اید.