مهرالمثل + نحوه تعیین + شروط مهرالمثل

مهرالمثل ،مهری است که مقدار و میزان آن ضمن عقد نکاح تعیین نشده است،بلکه به موجب قرارداد و یا عرف و عادت و وضعیت زن از لحاظ سن،زیبایی،تحصیلات،موقعیت خانوادگی و اجتماعی و غیره تعیین می‌شود.

مهرالمثل چیست؟

طرفین عقد یا شخص ثالث که اختیار تعیین مهر  به موجب عقد به او واگذار شده است،می‌توانند با توافق به هر میزانکه بخواهند آن را تعیین نمایند.تعیین مهرالمثل مربوط به زمانی است که طرفین این اختیار تعیین مهر را به یک­دیگر یا شخص ثالث داده‌اند، ولی مواردی غیر از مورد فوق در قانون مدنی احصاء شده است که زن مستحق مهر المثل است.آن­ها عبارتند از:

طبق ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی:

،هرگاه مهر در عقد تعیین نشده باشد و قبل از تراضی بر مهر معین بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد.هرگاه عدم مهر در عقد شرط شده باشد و قبل از تراضی زوجین بر مهر نزدیکی واقع شود.

چنانچه در زمان انعقاد عقد راجع به مهریه توافق نشده باشد یا اینکه مهریه تعیین شده مطابق قانون نبوده ولی عمل زناشویی انجام شده باشد، در این حالت بر اساس عرف و عادت مانند تحصیلات و شغل و سن و غیره مهریه ای هم شان زنان مشابه وی تعیین میگردد که به این نوع مهریه مهرالمثل گفته می شود.

ماده۱۰۹۱ قانون مدنی در این خصوص اینگونه بیان می دارد:

برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.

مواردی که زن مستحق مهرالمثل می باشد به شرح ذیل است:

_ اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد ازدواج صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد در مورد مهریه توافق کنند و اگر قبل از توافق در مهریه با هم نزدیکی کنند زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.

_ در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا ارزش مالی نداشته باشد یا ملک مال دیگری باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل همان مهریه یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب آن مال اجازه بدهد.

نکته: اگر اختیار تعیین مهریه به زن داده شود زن نمی تواند مهریه خود را بیشتر از مهرالمثل معین نماید.

طبق تصریح ماده ۱۱۰۰ ق.م:

«هرگاه توافق طرفین در مورد مهر المسمی به جهتی از جهات باطل باشد، مثل عدم قابلیت تملک مالی تعیین شده و یا مبهم بودن آن،در این صورت نیز زوجه مستحق مهر المثل خواهد بود»

طبق تصریح ماده ۱۰۹۹ ق.م:

«چنان­چه عقد نکاح باطل و زن جاهل به بطلان بوده باشد و در اثر عقد نکاح باطل،زن اقدام به نزدیکی کرده باشد ،مستحق مهر المثل خواهد بود»درخصوص این­که در تعیین قیمت مهر المثل،قیمت روز باید در نظر گرفته شود یا زمان نزدیکی، بین فقهای اسلامی اختلاف نظر وجود دارد، ولی نظریات مشهور فقهای امامیه زمان نزدیکی است؛ زیرا معتقدند همان روز میزان مهریه بر ذمه تعلق می‌گیرد. لازم به ذکر است که در تعیین مهرالمثل وضعیت زن و اماثل و اقران و اقارب و همچنین ‌معمول محل و غیره در نظر گرفته میی‌شود (ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی)ولی در تعیین مهرالمتعه وضعیت مرد از حیث فقر و غنا لحاظ می‌گردد.(ماده ۱۰۹۴ قانون مدنی)