چگونه میتوان ادعای شرف کرد؟ + وکیل اعاده ی حیثیت

خیلی اوقات در جامعه پیش می‌آید که شخصی به کسی تهمت و افترا می‌زند و آبروی کسی را می‌برد؛ در مقابل، آن فرد ادعا می‌کند که به خاطر آبروی رفته‌اش شکایت کرده و شرفش را پس می‌گیرد. در اصطلاح حقوقی، به این کار «اعاده حیثیت» یعنی برگرداندن آبرو و حیثیت از دست رفته می‌گویند.

در این مقاله می‌خواهیم توضیح دهیم که چگونه و با چه شرایطی فرد می‌تواند حیثیت و شرف از دست رفته‌اش را باز پس گیرد.

اعاده حیثیت به چه معناست؟

اعاده حیثیت، ادعای شرف یا بازگرداندن آبرو مربوط به زمانی است که شخصی تهمت جرمی را به ناروا و غیرواقعی به دیگری نسبت می‌دهد بدون اینکه دلیل و مدرکی داشته باشد و هدفش از بین بردن آبرو و حیثیت شخص می‌باشد.

• چرا اشخاص می‌توانند دعوای حیثیت مطرح کنند؟

از آنجایی که در دین اسلام و قوانین کشور ما، آبروی شخص نیز به اندازه جان و اموالش اهمیت دارد و برای جلوگیری از سوءاستفاده اشخاص در تهمت زدن به یکدیگر و اینکه بخواهند با این کار وقت دادگاه را بگیرند و موجب اطاله دادرسی (طولانی شدن فرآیند رسیدگی) بشوند، اعاده حیثیت را به عنوان یک راهکار قانونی در اختیار اشخاصی قرار داده است که ممکن است آبرو و اعتبار اجتماعیشان به خطر بیفتد.

• اعاده حیثیت از مجرم یعنی چه؟

معنای دوم اعاده حیثیت زمانی است که شخصی مجرم است و محکومیت او قطعی شده است، چنین فردی علاوه بر مجازات اصلی جرم خود ممکن است برای مدتی (معمولا بین ۲ تا ۷ سال) از یک سری از حقوق اجتماعی (مثلا حق اشتغال در برخی مشاغل و مناصب مهم) محروم باشد. به این نوع مجازات (محرومیت از حقوق اجتماعی) مجازات تبعی گفته می‌شود. وقتی که مدت زمان لازم سپری شود، شخص می‌تواند از سابقه خود رفع اثر کند یعنی محرومیت خود از حقوق اجتماعی را رفع کند که در این صورت، محکومیت کیفری وی از سجل کیفری پاک می‌شود.

• آیا شکایت اعاده حیثیت قانونی است؟ در کدام قوانین به آن اشاره شده است؟

ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی در مورد اعاده حیثیت گفته است: «کسی‏ که به حیثیت و اعتبارات شخصی یا خانوادگی او لطمه وارد شود، می‏تواند از کسی ‏که لطمه وارد آورده است، جبران زیان مادی و معنوی خود را بخواهد. هرگاه اهمیت زیان و نوع تقصیر ایجاب نماید دادگاه می‌تواند در صورت اثبات تقصیر علاوه بر صدور حکم به خسارت مالی حکم به رفع زیان از طریق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن نماید.»

قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۷۵) در مواد ۶۹۷ و ۶۹۸ هرنوع از نسبت دادن ناروا و غیر واقعی جرمی به دیگران و حتی انتشار هر مطلب دروغی درباره‌ی دیگران را جرم محسوب کرده و ذکر کرده که باید از شخصی که آبروی او بر اثر نسبت دادن غیرواقعی چنین اعمالی آسیب دیده است، «اعاده حیثیت» شود.

در متن ماده ۶۹۸ آمده است: «هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه، شکوائیه، مراسلات، عرایض، گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا اکاذیبی را اظهار کند یا به همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه به طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر واقع شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از ۲ ماه تا ۲ سال و یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.»

در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی قانون‌گذار دو نوع مجازات پیش‌بینی کرده است و به دادرس اختیار داده است که یا مرتکب را به یک ماه تا یک‌سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم کند یا اینکه با توجه به شخصیت مرتکب، بر حسب مورد حبس تعزیری و یا شلاق تا ۷۴ ضربه را مورد حکم قرار دهد.

• اگر شخصی از دیگری شکایت کند ولی شکایتش به ثمر نرسد و دیگری تبرئه شود، آیا دیگری می‌تواند اعاده حیثیت کند؟

در این زمینه آرائی (نظریه شماره ۳۸۴۹/۷ مورخ ۲۶/۶/۱۳۶۴ اداره حقوقی قوه قضاییه) وجود دارند که می‌گویند صرف شکایت از یک نفر و نبودن دلایل کافی باعث نمی‌شود که طرف مقابل بتواند اعاده حیثیت کند بلکه اعاده حیثیت مربوط به زمانی است که به شخص جرمی نسبت داده شود (افتراء) که نتوان آن را ثابت کرد و آبرو و اعتبار شخص در اجتماع (اعم از خانه، خانواده، محل کار و ..) به خطر می‌افتد یا از بین می‌رود.

• آیا شخص باید عمدا جرمی را به دیگر تهمت بزند تا طرف مقابل بتواند ادعای حیثیت کند یا اگر سهوا هم باشد، می‌توان چنین ادعایی کرد؟

براساس حکم شماره ۲۶۸۴ دادگاه عالی انتظامی قضات: «در جرم افترا قصد اضرار در شکایت کذب باید احراز شود.»

یعنی شخصی که به دیگری تهمت ناروا می‌زند، باید بداند که کاری که انجام می‌دهد، دروغ و کذب است و واقعیت ندارد ولی چون قصد دارد که به آبرو یا اعتبار اجتماعی شخص لطمه وارد کند، این کار را انجام می‌دهد.

• برای اعاده حیثیت باید به کدام دادگاه مراجعه کرد؟

شخص زیان دیده  (شخصی که به آبروی او لطمه وارد شده است) با طرح شکایت افترا در دادسرا تقاضای تحقیق، تعقیب و محکومیت مفتری (تهمت زننده) را می‌نماید. همچنین، می‌تواند از طریق کلانتری اقدام کرده و کلانتری پس از انجام تحقیقات ابتدایی مانند اظهارات شهود و … گزارشی تهیه کرده و به بازپرس دادسرا ارسال می‌کند.

• رسیدگی در دادسرا:

این شکایت پس از ثبت شکواییه توسط شاکی (شخصی که به آبروی او لطمه وارد شده)، توسط معاونت ارجاع به یکی از شعب بازپرسی دادسرا ارسال می شود. دفتردار پس از وصول شکواییه آن را ثبت و پرونده را نزد بازپرس پرونده ارسال می کند. بازپرس پرونده نیز پس از بررسی محتویات شکایت طرح شده، دستور احضار دو طرف دعوای کیفری را به دفتردار خود می‌دهد. در ادامه احضاریه توسط مدیر دفتر شعبه بازپرسی تنظیم و برای دو طرف ارسال می شود. هر دو طرف دعوای کیفری، روز رسیدگی در شعبه بازپرسی حضور می یابند و شاکی پرونده شکایت مندرج در شکواییه خود را دوباره مطرح می کند. در مقابل، متهم (مفتری: تهمت زننده) نیز ارتکاب جرم را از سوی خود نسبت به شاکی پرونده انکار می کند؛ اما شاکی دعوا شواهد یا مدارکی را برای اثبات موضوع مجرمانه در جلسه رسیدگی دادسرا حاضر می کند. متهم پرونده نیز در دفاع ممکن است ایراداتی را به شاهد وارد کند که در این صورت دادگاه باید به این ایرادات رسیدگی نماید.

• رسیدگی در دادگاه:

ممکن است شاکی پرونده از قرار صادره به دادگاه کیفری شکایت  کند. با ارسال پرونده به مجتمع قضایی، پرونده از سوی معاونت ارجاع به یکی از شعب دادگاه های کیفری ارسال می شود. قاضی دادگاه کیفری نیز پرونده را مطالعه می کند و دستور تعیین وقت جلسه رسیدگی می دهد. زمان رسیدگی به شاکی و متهم در قالب یک اخطاریه ارسال می‌شود. در روز جلسه رسیدگی، شاکی و متهم در جلسه رسیدگی دادگاه حاضر می‌شوند. شاکی، دلایل خود را ارئه می کند و در قابل متهم نیز دفاعیات خود را اظهار می دارد. قاضی ضمن شنیدن به اظهارات دو طرف و بررسی مدارک و دفاعیات دو طرف تصمیم لازم را می گیرد. اینکه مدارکی که شاکی ارائه می کند تا چه اندازه معتبر باشد، به رای و نظر قاضی بستگی دارد در نهایت، ممکن است قاضی قرار صادره در دادسرا را استوار بداند یا اینکه آن را رد نماید.

• چطور می‌توان بدون حضور در دادگاه، اعاده حیثیت کرد؟

در صورتی که شاکی از وکیل متخصص در زمینه اعاده حیثیت برای طرح شکایت خود استفاده نماید، نیازی به حضور وی در دادگاه نخواهد بود و در وکیل ‌‌می‌تواند از ابتدا تا انتهای فرآیند رسیدگی را پیگیری و رسیدگی کند.

برای ارتباط با بهترین وکیل اعاده حیثیت در سامانه وکیل نوین، با شماره‌های اعلام‌شده تماس بگیرید.

• برای ثابت کردن اعاده حیثیت از چه مدارکی می‌توان استفاده کرد؟

شاکی (شخصی که به آبروی او لطمه وارد شده) اتفاق افتاده است، می‌تواند از ادله اثبات دعوا مثل شهادت شهود، استشهادیه محلی، قسامه، سوگند و علم قاضی برای ثابت کردن اینکه افترا رخ داده است، استفاده کند. همچنین، اقرار مفتری نیز می‌تواند باعث اعاده حیثیت شود.

• اعاده حیثیت چه مجازاتی دارد؟

وقتی شخصی ادعای شرف می‌کند، یعنی جرمی به او نسبت داده شده که غیرواقعی است و حقیقت ندارد. بنابراین، صرف اعاده‌ حیثیت مجازاتی ندارد بلکه با ثابت کردن اعاده حیثیت، معلوم می‌شود که شخص مقابل جرم افترا را انجام داده است. بنابراین، این جرم افترا است که مجازات دارد. به عبارت دیگر، با ثابت کردن سوء نیت مفتری و اینکه وی قصد ضرر رساندن به دیگری (شاکی) را داشته است، جرم افترا محقق و مفتری به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق (یا یکی از آن‌ها حسب مورد می‌باشد) محکوم خواهد شد.

• شخصی که به دیگری تهمت می‌زند، چه دفاعی می‌تواند داشته باشد؟

وقتی شخصی به دیگری تهمت جرمی را می‌زند که ثابت نمی‌شود، طرف مقابل می‌تواند اعاده حیثیت کند که در این صورت شخص اول مجرم شناخته می‌شود. برای اینکه شخص مجرم نشود می‌تواند دفاعیاتی را مطرح کند مثلا می‌تواند ثابت کند که تهمتی که زده، تهمت نبوده و جرمی را که نسبت داده واقعا اتفاق افتاده است یا می‌تواند ثابت کند که شاکی از انتشار افترا یا جملاتی که به او نسبت داده شده، رضایت دارد و یا اینکه این جملات به تحریک خود شاکی منتشر شده باشد.

وکیل نوین؛ سایت معرفی وکیل تخصصی در کشور

وکیل نوین با گروه وکلا در کشور با تخصصی کردن پرونده‌ها گام مهمی در جهت موفقیت در دادگاه‌ها برداشته است، با تماس و مراجعه هر شهروند ایرانی  به شماره‌های اعلام شده بلافاصله تشکیل پرونده گردیده و وکیل متخصص در آن حیطه متناسب با نوع پرونده شما معرفی می‌گردد .در حین روند پرونده به پیگیری‌های مختلف توسط وکلا و کارشناسان دیگر نظرسنجی‌هایی صورت می‌پذیرد که در صورت عدم رضایت شما مجددا با وکیل دیگری به مشاوره می‌نمایید، این امر باعث می‌شود علاوه بر تسریع در روند پرونده وکیل معین شده دارای تجارب بالا و پاسخگویی مناسب به موکل را دارا باشد .