-انواع دادگاه کیفری و حقوقی و صلاحیت آن ها

برطبق اصل 159 قانون اساسی مرجع رسیدگی شکایات و تظلمات بر عهده دادگستری است و تشکیل دادگاه و حدود صلاحیت آنها به حکم قانون است .

-دادگاه ها به دو دسته تقسیم بندی میشوند :

1-دادگاه حقوقی که شامل دادگاه عمومی حقوقی و دادگاه خانواده میباشد .

دادگاه عمومی حقوقی : دادگاه عمومی حقوقی اصل براین که رسیدگی به تمامی پرونده های حقوقی را داراست مگر اینکه به حکم قانون رسیدگی به پرونده در صلاحیت مرجع دیگری باشد.

دادگاه عمومی حقوقی براساس قانون در محل های که رئیس قوه قضائیه تشخیص میدهد تشکیل میشود . دادگاه عمومی حقوقی با حضور رئیس شعبه یا دادرس علی البدل رسمیت پیدا میکند .

دادگاه خانواده : دادگاه حقوقی – دادگاه خانواده

دادگاه خانواده:

دادگاه خانواده دادگاهی است که تمامی امور خانوادگی از قبیل اصل نکاح ، طلاق ، مهریه ،نفقه ، ولادت ، حضانت و قرابت سببی و نسبی و غیره… دارد.

-دادگاه خانواده در مرکز هر شهرستان تشکیل میشود و با حضور رئیس یا دادرس علی البدل به همراه یک مشاور قاضی زن رسمیت پیدا میکند.

دادگاه کیفری

برطبق ماده 294 قانون آیین دادرسی کیفری :

دادگاه های کیفری :به دادگاه کیفری یک ، دادگاه کیفری دو ، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه نظامی تقسیم میشود .

دادگاه کیفری دو : دادگاه کیفری دو، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به تمامی جرایم را دارد به جز جرایمی که به طور مشخص در قانون در صلاحیت مرجع دیگری قرار دارد.

دادگاه کیفری دو با حضور رئیس یا دادرس علی البدل در حوزه هر شهرستان تشکیل میشود.

دادگاه کیفری یک :  برطبق ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری  صلاحیت دادگاه کیفری یک در موارد ذیل میباشد :

1-جرایم موجب مجازات سلب حیات از قبیل اعدام یا قصاص نفس.

2-جرایم موجب حبس ابد.

3-جرایم موجب مجازات قطع عضو و جنایت عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل(دیه سال 1399 مبلغ 330 میلیون تومان) یا بیش از آن.

4-جرایم موجب مجازات تعزیری درجه 3 به بالاتر.

5-جرایم سیاسی و مطبوعاتی.

-دادگاه کیفری یک دارای یک رئیس دو مستشار که با حضور دو عضو رسمیت پیدا میکند در صورت عدم حضور ریاست دادگاه به عهده عضو مستشاری است که سابقه قضائی بیشتری دارد.

-دادگاه کیفری یک در مرکز استان و به تشخیص رئیس قوه قضائیه در حوزه قضائی شهرستان میتواند تشکیل شود . در حوزه های که در این دادگاه تشکیل نشده به جرایم موضوع صلاحیت آن در نزدیکترین دادگاه کیفری یک در حوزه قضائی آن استان رسیدگی میشود.

-دادگاه اطفال و نوجوانان:

یکی دیگر از انواع دادگاه های کیفری که به صورت تخصصی فعالیت میکنند دادگاه اطفال و نوجوانان است این دادگاه به جرایم اطفال و نوجوانان کمتر از 18 سال شمسی رسیدگی میکند.

دادگاه اطفال و نوجوانان با حضور یک قاضی و یک مشاور تشکیل میشود که نظر مشاور مشورتی است .

-در حوزه های که دادگاه اطفال و نوجوانان تشکیل نشده است به کلیه جرایم اطفال و نوجوانان در شعبه دادگاه کیفری دو و دادگاه های دیگر که وظایف آن را انجام میدهد رسیدگی میشود .

-برطبق ماده 315 قانون آیین دادرسی کیفری :

که در مورد جرایمی که مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک و هم چنین انقلاب که با تعدد قاضی رسیدگی میشود اگر توسط افراد زیر 18 سال ارتکاب یابد در دادگاه کیفری یک ویژه  نوجوانان رسیدگی میشود و متهم از کلیه امتیازات دادگاه اطفال و نوجوانان بهره مند میشود.

-دادگاه انقلاب :

یکی دیگر از مراجع اختصاصی کیفری دادگاه انقلاب میباشد و صلاحیت رسیدگی به یکسری جرایم مشخص که جنبه امنیتی دارند رسیدگی و رای صادر میکنند به عنوان مثال میتوان به جرایمی چون :

1-جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی مُحاربه و افساد فی الارض ، تبانی علیه نظام جمهوری اسلامی یا اقدام مسلحانه یا آتش زدن و خرابکاری اموال به منظور مقابله با اصل نظام.

2-توهین به مقام بنیان گذار جمهوری اسلامی و مقام رهبری.

3-تمامی جرایم مربوط به مواد مخدر ، مواد روانگردان ، قاچاق اسلحه و مهمات و اقلام و نقاط تحت کنترل.

-سایر قوانین خاص در صلاحیت این دادگاه است مثل جرایم سمعی و بصری به عنوان مثال شخصی که وارد استخر زنانه میشود و اقدام به فیلمبرداری میکند و آن را در شبکه مجازی منتشر میکند.

-دادگاه نظامی :

دادگاه نظامی مربوط به جرایم افسران نظامی و انتظامی در حین انجام خدمت رسیدگی میکند .

در مرکز هر استان سازمان قضایی استان متشکل از دادسرا و دادگاه های نظامی است و در شهرستان در صورت نیاز و تشخیص رئیس قوه قضائیه تعیین میشود.

-دادگاه تجدید نظر:

مرجع رسیدگی به اعتراض احکام دعوای حقوقی و کیفری دادگاه تجدید نظر است .