گرفتن نفقه زوجه در عده وفات

گرفتن نفقه زوجه در عده وفات

پرداخت نفقه زوجه از وظایف شوهر با شروع زندگی مشترک می باشد. این نفقه هم شامل نفقه زن و هم  شامل نفقه بچه ها می شود. از حقوقی که زن در زندگی مشترک دارد، این است که مخارجش توسط شوهرش تامین شود.حتی اگر زن شاغل باشد،ضمن اینکه استقلال مالی وی پذیرفته شده و حقوق او برای خودش است و  کماکان مرد وظیفه ی پرداخت نفقه را برعهده دارد .

این مسئله آنقدر اهمیت دارد که در صورتی که مردی شش ماه نفقه یه همسرش را پرداخت نکند، علاوه بر این که به  پرداخت نفقه محکوم می‌شود، وجه کیفری نیز دارد و به حبس محکوم می شود.پس، این وظیفه برای شوهر از وظایفی است که نه تنها ضمانت اجرای حقوقی دارد بلکه وجه کیفری نیز برای آن در قانون درنظرگرفته شده است.

تعریف نفقه :

ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی به صراحت پرداخت نفقه در ازدواج دائم را برعهده شوهر قرار داده است و در ماده ۱۱۰۷ آنرا تعریف  کرده است.

ماده ۱۱۰۷ بیان می‌کند:

«نفقه عبارت است از همه ی نیازهای متعارف و متناسب با وضع زن از قبیل مسکن، البسه، غذا،اثاث خانه و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه ی نقصان یا مرض.» بنابرین، در تعیین نفقه هم نیازهای متعارف و هم وضعیت زن باید درنظر گرفته شود.چون مطابق باشان و وضعیت، عرف متفاوت خواهدبود. برای مثال نیازهای یک زن روستایی با کسی که در لندن زندگی می کند، متفاوت است و عرف هم قضاوت های مختلفی در این باره دارد.

تعریف عده وفات :

عده یعنی مدتی را که زن باید بگذراند وقتی که از شوهر جدا می شود. این جدا شدن یا به صورت طلاق است و یا وفات. در مدت عده زن نمی تواند با مرد دیگری ازدواج کند.وقتی که شوهر فوت بکند، زن باید مدتی را عده نگه دارد. این عده هم به خاطر احترام به متوفی ست و هم به خاطر اینکه چنانچه زن باردار باشد، در این زمان مشخص شود.اگر زن عده نگه ندارد و حامله باشد اما متوجه نشود، ازدواج مجدد وی باعث اختلاط نسب می شود.

مدت عده وفات

عدّه وفات چهار ماه و ده روز است، مگر اینکه زن حامله باشد که در این صورت عدّه وفات تا موقع وضع حمل است (مشروط براینکه فاصله بین فوت شوهر و زایمان از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد. والا مدت عدّه همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.)

نفقه در عده وفات

ماده ۱۱۱۰قانون مدنی قدیم بیان می‌کرد: «در عدّه وفات، زن حق نفقه ندارد.»

این ماده کلی بود و شامل زن حامله می شد یعنی زن حامله نیز در مدت حمل یا عدّه وفات شوهر،مستحق نفقه نبود.

اما، این ماده در سال ۱۳۸۱ اصلاح شد که بیان می کند:

«درایام عدّه وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (در صورت عدم پرداخت) تأمین می‌گردد.»

بنابراین، در صورتی که نفقه زن پرداخت نشود، وی می تواند نفقه خود را از خویشانی که نفقه برعهده آن‌هاست دریافت کند.یعنی زن نفقه ۴ ماه و ۱۰ روز خود را اگر پرداخت نشود می تواند مطالبه کند و در صورتی که حامله باشدتا زمانی که زایمان کند، نفقه اش قابل مطالبه است. پس، این ماده شامل زنان حامله ای که شوهر آن‌ها فوت کرده،نیز می شود.

البته برخی  معتقدند که این نفقه برای جنین است که مادر در شکم خود دارد و متعلق به خود زن نیست.

برای این که زن در عده نفقه دریافت نماید باید شرایطی باشد، از جمله:

زن در عده ی وفات باشد. چنانچه ۴ ماه و ۱۰ روز پایان یافته باشد و یا اگر حامله است زایمان کرده باشد،مطالبه نفقه برای او مکان پذیر نیست.زن نفقه اش را مطالبه کرده باشد یعنی باید درخواست دریافت نفقه کند.بنابراین، برخلاف شوهر،پرداخت نفقه وظیفه ی خویشان نیست و تنها زمانی پرداخت می شود که زن آن را بخواهد.به همین خاطر، این نفقه عندالمطالبه  می باشد  یعنی به محض این که زن درخواست کند،باید پرداخت شود .در صورت عدم پرداخت، مخارج زندگی از اموال خویشاوندانی که پرداخت نفقه به عهده آنان است، پرداخت می شود.بنابراین، اگر مخارج زندگی زوجه به هر نحوی پرداخت شود، دیگر نمی تواند آن را از اموال خویشان مطالبه کند.

فرآیند رسیدگی :

اگر زن بخواهد علیه شوهرش درخواست نفقه بدهد، هم شکایت حقوقی و هم شکایت کیفری می تواند انجام دهد چون وظیفه ی شوهر است.

اما در مورد نفقه پس از وفات گفتیم که وظیفه ی خویشان نیست و باید مطالبه از طرف زن صورت بگیرد.بنابراین،شکایت کیفری علیه آن‌ها نمی توان انجام داد و فقط باید  دادخواست حقوقی داد. بنابراین ،فرآیند دادخواست حقوقی انجام می شود به این صورت که پس از ثبت دادخواست و ابلاغ آن به طرفین، جلسه دادرسی آغاز می شود.برای این‌که آن خویشاوندی که پرداخت نفقه به عهده ی اوست، نیز از این شکایت مطلع شود، بایدنشانی دقیقی از محل سکونت فعلی وی به دادگاه ارائه شود تا برایش اخطاریه جهت حضور در دادگاه ارسال شود.با تشکیل جلسه، قاضی به اظهارات زن رسیدگی می کند و شرایطی که باید موجود باشد مثل اینکه زن در عده باشد و …را بررسی می کند و از آنجایی که نفقه در زمان  عده وفات به روز است یعنی زن نمی تواند نفقه روزهایی که گذشته است را دریافت کند و از زمانی که شکایت مطرح کند،از همان روز به بعد برایش نفقه تعیین می شود،دادخواست اعسارخویشاوندی که باید نفقه را بپردازد، مطرح نیست.این از تفاوت های نفقه ای که باید شوهر بپردازدبا نفقه زوجه پس از وفات شوهر است.زن در ایام زناشویی می تواند نفقه مُعوقه یعنی نفقه ای گذشته است را نیزمطالبه کند و چون مبلغ آن زیاد می شود شوهر می تواند دادخواست اعسار بدهد اما در اینجا چون نفقه به روزاست و در مورد نفقه مُعوقه زن حقی ندارد، دادخواست اعسارنیز مطرح نمی باشد. بنابراین، دادگاه با توجه به هزینه ها و اوضاع و احوال زن میزان نفقه را تعیین و خویشاوندان را محکوم به پرداخت آن می کند.