مواردی کلیدی در مورد چک

وصول چک در قانون تجارت

شخصی که چک را صادر میکند موظف است در تاریخی که در چک قید میکند به مقدار مبلغی که در چک قید شده در بانک وجه نقد و یا اعتبار داشته باشد.

فرد صادر کننده چک مجاز نیست که در زمان مندرج در چک تمام و یا قسمتی از وجه چک رااز بانک خارج نماید یا دستور پرداخت نکردن چک را صادر کند.

چنانچه امضای درج شده در چک با نمونه امضای موجود در بانک مطابقت نداشته باشد و یا چک دارای قلم خوردگی و…. باشد بانک از پرداخت وجه مندرج در چک به دارنده چک خودداری می نماید .

در صورتی که شخصی با توجه به اینکه حساب بانکی اش مسدود است چکی را صادر نماید این عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود و مجازات آن تا دو سال حبس می باشد و قابل تعلیق نیست.

در صورتی که دارنده چک تا ۶ ماه از زمان صدور چک برای دریافت وجه چک به بانک مراجعه نکند و یا ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت از صادر کننده چک شکایت نکند دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.

اگر دارنده چک در صورت عدم دریافت وجه چک شکایت کند ولی به هر دلیلی بعد از صدور حکم قطعی گذشت نماید و یا در روند رسیدگی محکوم (صادر کننده چک) وجه را پرداخت نماید اجرای حکم متوقف می شود.

فرایند قانونی وصول چک

اگر به هر دلیلی چک برگشت خورد بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک میتوان شکواییه تنظیم کرد و طرح شکایت نمود.

ابتدا شکواییه را دفاتر پیشخوان قضایی تنظیم کرده و طرح شکایت نمود و بعد از تعیین دادگاه صالح و در زمان مشخص شده باهمراه داشتن اصل چک به دادگاه صالح برای رسیدگی مراجعه می نماییم. بعد از این مرحله حوزه قضایی صالح به رسیدگی دستور لازم را صادر می نماید.

طبق رویه قضایی با کمک حوزه انتظامی به صادر کننده چک اخطاریه ابلاغ میشود .

متهم سه روز فرصت دارد که رضایت فرد شاکی را جلب نماید و یا وجه چک را پرداخت کند و مراتب را به دادگاه اطلاع دهد که در این صورت همان ابتدای امر پرونده مختومه میشود .

در غیر این صورت به دستور مقام قضایی حکم جلب متهم صادر میشود و چنانچه متهم فراری باشد میتوان از دادگاه درخواست ممنوع الخروج کردن وی را نمود

به طور کلی به سه طریق میتوان برای چک اقدام کرد:

۱-حقوقی :

که همان روال عادی دادگاه است و به صورت حقوقی در دادگاههای عمومی حقوقی قابل پیگیری می باشد.

۲- ثبتی :

که در این روش از طریق اداره ثبت اقدام می شود به این صورت که از اموال شخص صادر کننده چک استعلام گرفته می شود و اگر اموالی داشته باشد توقیف می شود.

پیگیری حقوقی اگر مبلغ چک کمتر از بیست میلیون تومان باشد در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد و اگر بالای بیست میلیون تومان باشد در صلاحیت دادگاه میباشد .

۳- کیفری :

در این روش دارنده پک بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک مربوطه ظرف مدت ۶ ماه میتوان از صادر کننده چک به صورت کیفری شکایت نمود .

در شکایت کیفری چک باید دارای شرایط خاصی باشد که عبارتند از :

۱-چک به روز باشد

۲- بابت امانت نباشد

۳- چک بدون تاریخ نباشد

کسانی که در صدور و پرداخت یک چک مسئولیت دارند:

امضا کننده چک و صادر کننده چک (دارنده حساب) هر دو ضامن پرداخت وجه چک می باشند و حکم ضرر و زیان بر علیه هر دو آنها صادر می شود مگر آنکه فرد امضا کننده ثابت کند که عمل صاحب حساب باعث شده که وجه چک پرداخت نشود.

نکاتی که در صدور چک باید به آن توجه نمود:

۱- هنگام نوشتن چک حتما صاحب حساب چک را با خط خودش بنویسد .

۲- به هیچ عنوان در زمان نوشتن چک خودکار عوض نشود حتی اگر دو خودکار همرنگ باشند

۳- در قسمت مبلغ چک مبلغ هم به ریال و هم به تومان قید شود.

۴- حتما در چک قید شود که بابت چه چیزی صادر می شود.

مطابق قانون تجارت چک نوشته هایی است که به موجب آن صادر کننده میتواند تمام یا فسمتی از پول خود را که در نزد بانک دارد باز پس گیرد یا به شخص دیگری واگزار نماید در فرایند صدور چک سه نفر حضور دارند :

۱-صادر کننده چک

۲-دارنده چک

۳-پرداخت کننده چک

که هریک وظایف خاصی دارند که در ذیل به بررسی آنها می پردازیم :

صادر کننده چک:

شخصی که چک را صادر میکند موظف استدر تاریخی که در چک قید میکند به مقدار مبلغ در چک قید شده در بانک وجه نقد یا اعتبار داشته باشد.

صادر کننده  در زمان مندرج چک نباید تمام یا قسمتی از وجه چک را از بانک خارج نماید یا دستور پرداخت نکردن چک را صادر نماید .

در صورت عدم مطابقت امضاء یا قلم خوردگی و مسائلی از قبیل بانک از پرداخت پول خودداری میکند

در صورتی که صادر کننده متوجه شود که چک را گم کرده یا به سرقت رفته و یا با کلاهبرداری از او گرفته شده میتواند دستور عدم پرداخت را به بانک بدهد که باید به صورت مکتوب بیان شود.

مواردی که میتوان دستور عدم پرداخت را صادر نمود عبارتند از:

۱-اعلام مفقودی

۲-سرقت

۳-جعل

۴- کلاهبرداری

۵-خیانت در امانت

۶-بدست آوردن از راههای دیگر مجرمانه

هر گاه اثبات شود که صادر کننده چک بی اساس دستور عدم پرداخت را صادر کرده علاوه برپرداخت وجه به مجازاتهایی از قبیل حبس یا جزای نقدی و پرداخت کلیه خسارات وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد.

دارنده چک:

شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارائه میکند و بانک موظف است هر کس  برای اولین بار چک را به بانک می آورد هویت کامل و دقیق او را با ذکر تاریخ در پشت چک درج کند.

چند توصیه مهم به دارندگان چک که میخواهند از راه کیفری صادر کننده راتعقیب کنند:

برای تعقیب کیفری دارنده چک میتواند تا شش ماه پس از تاریخ صدور چک به بانک برای گرفتن پول خود مراجعه کند و اگر چک قابل پرداخت نبود شخص دارنده چک مهلت دارد تا شش ماه پس از صدور گواهی عدم پرداخت از بانک برای شکایت به دادسرا مراجعه کند.

مدارک و هزینه هایی که برای شکایت لازم است :

۱_کپی برابر اصل شده چک

۲_کپی برابر اصل شده برگه عدم پرداخت

۳_تنظیم شکایت و ابطال تمبر

۴_محاسبه هزینه شکایت کیفری چکهای بی محل بر اساس مبلغ آن

نکته :

دارنده چک بی محل فقط علیه صادر کننده چک میواند شکایت کند حتی اگر چک ده دست چرخیده باشد .

چناچه چک چندین دست چرخیده باشد فقط صادر کننده چک مسئولیت کیفری دارد و میتوان از او به صورت کیفری شکایت کرد و نفرات دیگر فقط مسئولیت مدنی دارند و از آنها فقط میتوان وجه چک را طلب کرد.

پرداخت کننده چک

گاهی اوقات به علتهایی مانند کسر موجودی و یا عدم مطابقت امضا و قلم خوردگی و مواردی از این قبیل قابل پرداخت نیست در اینگونه موارد بانک موظف است در برگ مخصوصی که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده که علت عدم پرداخت در آن ذکر شده باشد را کامل قید کند و سپس این برگ را مهر را امضا کرده و به دارنده چک بدهد. دارنده چک باید دقت کند که تمامی موارد ذکر شده باشد و علت عدم پرداخت نیز در آن برگه توسط  بانک پر شده باشد همچنین بانک وظیفه دارد نسخه دوم گواهی عدم پرداخت را سریعا به آخرین آدرس صاحب چک جهت اطلاع بفرستد.

اصطلاحات موجود در مباحث چک

۱_راههای مجرمانه: تهدید. اخاذی. جعل و غیره…

۲_تخلف مدنی: عدم پرداخت. بدهی. عدم وفای به عهد

۳_ مراجع قضایی :دادسرا. دادگاه

۴_عهده بانک :در نزد بانک

۵_تعقیب کیفری: در مقابل مسئولیت مدنی است یعنی شخص به علت ارتکاب به جرم تحت تعقیب مراجع قضایی قرار گیرد.

۶_مسئولیت مدنی: در مقابل مسئولیت کیفری قرار میگیرد که میتوان به شکل جبران خسارت .انجام تعهد .وفای به عهد و غیره می باشد.

۷_بانک محال علیه: بانکی که چک در وجه آن صادر شده باشد.

۸_متشکی علیه: کسی که از او شکایت شده باشد.