احکام و قوانین وصیت:

یکی از عقود و قرارداد های مهم در قانون مدنی وصیت است  که به معنای ان است که تصرفاتی که هر شخص مستقیما یا با واسطه برای بعد وفاتش در اموال خود میکند یا به تعبیر دیگریک نوع اجازه خاصی است که به موجب ان اشخاص می توانند اراده خود را در زمانی که حیات ندارندبه موقع اجرا بگذارند وصیت جز عقود و قرار دادهایی که به موجب ان اشخاص می توانند اراده خود را در زمانی که حیات ندارند به موقع اجرا گذارند.وصیت جز عقود و قراردادهایی است که اثر حقوقی ان بعد وفات وصیت کننده اتفاق می افتد هر چند که وصیت کننده ان را در زمان زنده بودن نوشته باشد.

ایا وصیت عقد است یا ایقاع:

قبل از اینکه در مورد عقد یا ایقاع بودن وصیت صحبت کنیم باید بدانیم که عقد یا ایقاع چیست؟

عقد به عمل حقوقی گفته میشود که اراده دو طرف در تحقق ان شرط است و نیاز به ایجاب و قبول دارد به این معنا که یک طرف ان را ایجاب و طرف دیگر عقد ان را قبول کند و به اصطلاح به ان توافق می گویند مثل عقد بیع و اجاره.

ولی در ایقاع بر عکس عقد، عمل حقوقی است که به اراده یک طرف محقق میشود مثل طلاق و بخشش حق دینی

ولی وصیت علی الاصول عقد است نه ایقاع یعنی به اراده دو طرف برای تحقق ان نیاز است ولی در بعضی مواقع حالت ایقاع به خود میگیرد که در ادامه به ان میپردازیم.

اقسام وصیت:

وصیت از لحاظ حقوقی و قانون مدنی به دو قسم است:

1-وصیت تملیکی:

مستند به ماده 826قانون مدنی وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی  عین مال و یا منفعت مال خود را برای زمان بعد فوتش به دیگری مجانا تملیک می کند.

ارکان وصیت تملیکی:

1-موصی(وصیت کننده)

2-موصی له(شخصی که به نفع او وصیت شده)

3موصی به(مال مورد وصیت)

وصیت تملیکی یک عقد است به این معنا بایستی توافق حاصل شود بین موصی و موصی له و شخص موصی له در برابرایجاب قرار دادی موصی ان را قبول می کند.استثنا عقدی بودن وصیت تملیکی در جایی است که کسانی که به نفع ان ها وصیت شده غیر محصور باشند مانند وصیت برای فقرا و امور عام المنفعه که قبول شرط نیست و حالت ایقاعی به خودش میگیرد.

یکی از مسایل مهم در وصیت قبول موصی له است مستند به ماده 827 قانون مدنی تملیک به موجب وصیت محقق نمیشود مگر با قبول موصی له بعد از فوت موصی .بنابرین در عقد وصیت تملیکی قبول بعد از وفات موثر است و ایجاد التزام میکند اما قبل از وفات وصیت کننده میتواند قرارداد را یک جانبه فسخ نمایداما بعد از وفات ورثه وصیت کننده نمیتوانند ان را فسخ نمایندو عقد لازم میشود.

احکام و قوانین وصیت در مورد موصی،موصی له،موصی به چگونه است؟

شرایط موصی:

-طبق قانون موصی باید مالک ان مالی که وصیت میکند باشد و همچنین اگر منفعت مالی را وصیت میکند باید مالک منفعت ان مال باشدو گرنه عقد وصیت باطل است.

-موصی نمیتواند یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند.

-موصی میتوانداز وصیت خود رجوع کندو اگر موصی برخلاف وصیت اول وصیتی دیگری نسبت به ان مال بکند وصیت اول از درجه اعتبار ساقط و وصیت دوم معتبر است.

شرایط موصی له:

-موصی له باید وجود داشته باشداما وصیت برای جنین صحیح است به شرط ان که زنده متولد شود.

-موصی له باید بتواند مالک ان چیزی که تملک میکند باشد و از نظر قانون منعی برای تملک مال وجود نداشته باشد به عنوان مثال اتباع خارجه نمیتوانندبه طور کلی مالک اموال غیر منقول داخل ایران شوند.

-موصی له می تواند قبول خود را نسبت به قسمتی از مال انجام دهد.

شرایط موصی به(مال مورد وصیت):

-وصیت نسبت به مالی صحیح است که مشروع باشد و منفعت عقلایی داشته باشد.

-میتوان مالی را که هنوز به وجود نیامده مثل ثمره یک باغ برای سال اینده وصیت کرد.

-ایا تا چه میزان از مال را میشود وصیت کرد:

طبق قانون مدنی اراده وصیت کننده نسبت به وصیت اموال محدود بوده و نمیتواند تمام اموال خود را وصیت کند مستند به ماده 843 قانون مدنی:وصیت به بیش از ثلت ترکه نافذ نیست مگر به اجازه وراث و اگر بعضی از ورثه اجازه کند نسبت به سهم او نافذ است.

نکته ای که باید توجه داشت این است که وصیت نسبت به یک سوم دارایی وصیت کننده در حین وفات نافذ است اما زیاده بر یک سوم نافذ نیست.این به این معنااست که اگر ورثه اجازه دهد نسبت به زیاده بر یک سوم اجازه کند صحیح است اما به طورکل باطل نیست.

2وصیت عهدی:

مستند به ماده826 قانون مدنی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر رابرای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور کند.

فرق وصیت عهدی با تملیکی در ان است که در وصیت تملیکی فرد وصیت کننده مالی را به دیگری تملیک میکند ولی در وصیت عهدی فرد وصیت کننده دیگری را جهت انجام امر حقوقی نسبت به مال مورذ وصیت مامور در اداره کردن میکند.

ارکان وصیت عهدی:

1-موصی(وصیت کننده)

2-وصی(کسی که مامور به انجام امر از طرف موصی مشود)

برعکس وصیت تملیکی وصیت عهدی یک ایقاع است  به این معنا که اراده موصی در تحقق ان اثر گذار است و نیاز به قبول ندارد مستند به ماده 834 قانون مدنی در وصیت عهدی قبول شرط نیست لیکن وصی میتواند مادام که موصی زنده است وصایت را رد کند واگر قبل از فوت موصی رد نکرد بعد از ان حق رد ندارد گر چه جاهل بر وصایت باشد.

-موصی میتواند چند نفر را به عنوان وصی تعیین کند و دراین صورت هیچ یک ازان ها نمیتواند مستقل تصمیم بگیرد مگرانکه در وصیت به ان تصریح شود.

-وصی نسبت به اموالی که بر حسب وصیت در ید او می باشد حکم امین را دارد و در صورت تلف مال بدون تقصیر ضامن نیست.

-اگر وصی عمل به شرایطی که دروصیت شده نکند یا عنوان امین ازاو برداشته شود و یا دچار محجوریت مثل جنون باشد برکنار میشود.

برای توضیحات بیشتر درباره احکام و قوانین وصیت به قانون مدنی و قانون امور حسبی در باب وصیت رجوع شود.