نحوه شکایت از ربا خوار + مجازات ربا خواری + بهترین وکیل جرم ربا

نحوه شکایت از ربا خوار+ مجازات ربا خواری + بهترین وکیل جرم ربا

ربا از جمله معاملات ناصحیحی است که اسلام با آن مبارزه می‌کند و دلیل اینکه در اسلام ربا حرام است، این می‌باشد که تعادل اقتصادی بین اعضای جامعه برهم بخورد .

و برخی با سود حاصل از ربا ثروتمندتر شود و برخی دیگر روز به روز فقیرتر شود. درحالی که اصولا کسانی که نیاز مالی دارند و در تنگنای مالی قرار دارند، حاضر می‌شوند که پولی را نزول کنند.

بنابراین، خدواند در قرآن به صراحت در آیات ۱۵۸ و ۱۵۹ سوره نساء و سایر آیات (مثل بقره ۲۷۹)، رباخواری را حرام اعلام کرده و مجازات اخروی برای آن درنظر گرفته تا تعادل اقتصادی در جامعه اسلامی رعایت شود.

قانون ایران هم برای جرم ربا مجازات درنظر گرفته است و از آنجایی که ربا خوار و ربا گیرنده با یکدیگر توافق می‌کنند، برای هم ربا خوار و هم ربا گیرنده مجازات تعیین کرده است. که در این مقاله می‌خواهیم به تفصیل در مورد ربا خواری، مجازات آن و نحوه شکایت از آن صحبت کنیم.

برای اینکه بخوای مشاوره حقوقی حضوری رایگان در شهر خودت داشته باشی اینجا کلیک کن.

آیا هر پرداخت سودی ربا محسوب می‌شود؟

ربا زمانی است که دو شخص با یکدیگر توافق کنند که مبلغ اضافه‌تری را یک نفر، به نفر دیگر بدون هیچ دلیل یا تعهد و خدمت اضافه‌ای پرداخت کند.

مثلا الف به ب پولی را قرض می‌دهد یا مالی را می‌فروشد ولی توافق کند با ب که پول بیشتری را برگرداند (ربای قرضی) یا مبلغ بیشتری از ارزش مال فروخته شده را به او بپردازد (ربای معامله).

این عمل با توافق صورت می‌گیرد و جرم ربا می‌باشد. بنابراین، اگر پرداخت سود در قبال خدمت یا تعهد اضافه‌ای باشد یا قرارداد صحیحی باهم داشته باشند و سود در واقع وجه آن قرارداد باشد، ربا محسوب نمی‌شود.

• اگر پولی را از کسی قرض گرفت و قرار باشد که بیشتر از مبلغ قرض گرفته شده، مسترد کرد، آیا جرم ربا است؟

یکی از انواع جرم ربا، ربای قرضی است؛ به این معنی است که فردی به دیگری پولی قرض می‌دهد و با او توافق می‌کند که در مهلت مقرر مبلغ بیشتری از پول قرض گرفته شده را برگرداند بدون اینکه تعهد یا خدمت اضافه‌ای را ارائه کند.

مثلا ۱۰۰ میلیون قرض می‌دهد و توافق می‌کند تا پایان سه ماه ۱۵۰ میلیون برگرداند. این نوع ربا جرم است.

• اگر خانه‌ای که یک میلیارد قیمت دارد، فروشنده بخواهد یک میلیارد و دویست میلیون تومان بگیرد، آیا جرم ربا اتفاق افتاده است؟

نوع دیگر جرم ربا، ربای معامله است؛ به این صورت که معامله‌ای صورت می‌گیرد و دو طرف توافق می‌کنند که یک طرف معامله پول بیشتری بپردازد بدون اینکه خدمت یا تعهد اضافه‌ای برای طرف مقابل ایجاد شود. این نوع ربا هم  جرم می‌باشد.

• جرم ربا چه ویژگی‌ها و عناصری دارد؟

جرم ربا به عنوان یک موضوع کیفری باید عناصری داشته باشد که بتوان شکایت کیفری مطرح نمود. در ادامه به این عناصر و ارکان که شامل عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی می‌شوند، پرداخته می‌شود:

• ربا در کدام قانون جرم محسوب شده است؟

عنصر قانونی جرم ربا، ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، اصل ۴۹ قانون اساسی و قانون نحوه اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی مصوب ۱۳۶۳ می‌باشد. که در همه قوانین به صراحت ربا را جرم دانسته و برای ربا دهنده، ربا گیرنده و همچنین، واسطه‌ی بین آن‌ها نیز مجازات درنظر گرفته است.

• اگر شخصی مجبور باشد که ربا و نزول دریافت کند، آیا باز هم مجرم است؟

یکی از عناصر مادی جرم ربا، توافق طرفین است؛ یعنی جرم ربا زمانی است که دو طرف با توافق (یعنی علم و عمد داشته باشند) مقدار اضافه‌ای را رد و بدل کنند. در این صورت، هر دو مجرم هستند.

اما گاهی شخصی که ربا می‌گیرد، مجبور است مثلا همسرش بیماری سختی دارد که فورا باید عمل شود و عملش هم مبلغ سنگینی هم می‌خواهد که شخص ندارد، در این حالت مجبور می‌شود که ربا بگیرد. اصطلاحا به این شخص، مضطر می‌گویند.

اضطرار ربا گیرنده از مصادیق رافع مسئولیت کیفری برای وی قلمداد کرده است. یعنی در اینجا به واسطه اضطراردر پرداخت ربا، شخصی ربا گیرنده مجرم نیست و تنها ربا دهنده مجرم و دارای مجازات می‌باشد.

• آیا حتما باید سود اضافی توافق شود؟

از دیگر عناصر مادی جرم ربا این است طرفین حتما باید مبلغ اضافی را شرط کنند. یعنی بخواهند که مبلغ اضافی پرداخت شود. در این صورت، جرم ربا واقع می‌‌شود.

• اگر ربا خوار سود اضافی را دریافت نکند، آیا مجرم است؟

عنصر مادی دیگر جرم ربا این است که سود اضافی رد و بدل شود. اصطلاحا می‌گویند قبض و اقباض صورت بگیرد.

یعنی یک طرف مقدار سود اضافی را بپردازد (قبض) و دیگری آن را بگیرد (اقباض). بنابراین، وقتی هنوز سود اضافی دریافت نشده باشد، چون یکی از عناصر مادی جرم ربا مفقود است، جرمی رخ نداده است.

• اگر شخصی بهره اضافی در قراردادش بنویسد ولی آن را دریافت نکند، آیا جرمی مرتکب شده است؟

این بحث تحت عنوان «شروع به جرم ربا» قرار می‌گیرد. کلا عبارت «شروع به جرم» یعنی شخص اقدامات لازم برای انجام جرمی را انجام بدهد ولی نتواند آن را کامل کند و در واقع، جرم را انجام نداده اما قصد داشته که آن را انجام بدهد.

شروع به جرم در برخی از جرایم به صراحت جرم محسوب می‌شود مانند شروع به جرم ارتشاء براساس ماده ۵۹۴ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)؛ و در مورد جرم ربا، مشمول بند پ ماده ۱۲۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ (کتاب اول: کلیات) قرار می‌گیرد.

چون براساس ماده ۱۹ همین قانون، جرم ربا، دارای درجه ۵ می‌باشد و بند پ ماده ۱۲۲ نیز شروع به جرم در جرایم درجه پ را جرم دانسته است. بنابراین، شروع به جرم ربا جرم محسوب می‌شود.

و مجازات آن حبس تعزیری درجه ۶ (بیش از ۶ ماه تا دو سال)، شلاق تعزیری (از ۳۱ تا ۷۴ ضربه) و جزای نقدی (بیش از ۲۰ میلیون ریال تا ۸۰ میلیون ریال) می‌باشد.

• آیا سود بانکی در وام‌ها هم ربا محسوب می‌شود؟

ربا زمانی است که مبلغ اضافه‌ای به یک طرف معامله پرداخت شود بدون اینکه خدمت یا تعهد اضافه‌ای دریافت کند.

کاری که بانک‌ها انجام می‌دهند این است که وام را در قالب یک قرارداد سالامی مثل قرارداد مساقات، قرارداد مضاربه و … در اختیار شخص قرار می‌دهند و این قراردادها نیز دارای سود و بهره هستند.

لذا سودی که دریافت می‌کنند، ربا نیست چون طبق این قراردادها تعهدی هم بانک می‌دهد تا خدمتی را ارائه کند. در واقع، این قرادادها با اینکه دارای سود و بهره هستند ولی قراردادهای غیرربوی می‎‌باشند.

اگر مشخص شود که بانک‌ها یا موسسات مالی در قبال سود وامی که دریافت می‌کنند، خدمت یا تعهد اضافه‌تری ارائه نمی‌دهند، عملشان ربا خواهد بود.

• • آیا خسارت تاخیر تادیه در چک و خساراتی مثل عدم انجام تعهد یا وجه التزام ربا محسوب می‌شود؟

  اگر در قرارداد وجه التزام یا خسارات مربوط به عدم انجام تعهد یا تاخیر در اجرای تعهد نوشته شود یا چکی برگشت بخورد و دارنده چک خسارت تاخیر تادیه مطالبه کند، این خسارات ربا محسوب نمی‌شوند. هرچند که مبلغ اضافی هستند و حتی ممکن است مبالغ گزاف و سنگینی هم باشند.

  دلیلی این امر این است که ربا از همان ابتدا مورد توافق طرفین قرار می‌گیرد اما خساراتی مثل وجه التزام و تاخیر تادیه یا خسارات عدم انجام تعهد و … زمانی باید پرداخت شوند که تعهد اصلی انجام نشده باشد یا چکی پاس نشده باشد. بنابراین، از همان ابتدا پرداخت نمی‌شوند.

   

  • اگر شخصی نداند بهره اضافی که می‌گیرد، ربا است، آیا مجرم است؟

  عنصر معنوی جرم ربا این است که دو طرف از همان ابتدا با علم به اینکه بهره‌ای که رد و بدل می‌شود (سوءنیت عام) از بابت ربا است، از روی عمد و قصد بهره اضافی را رد و بدل کنند (سوءنیت خاص).

  اگر واسطه میان آن‌ها هم بداند که شخصی که معرفی می‌کند، ربا خوار یا ربا گیرنده است و از روی عمد واسطه‌گری کند، مجرم است. هر زمان که یکی از طرفین علم و قصدی برای ربا دادن نداشته باشد، نسنب به همان فرد وصف کیفری جرم ربا ساقط می‌شود؛ البته اگر بتواند ثابت کند.

   

  • در جرم ربا، چه کسانی مجرم هستند؟

  در جرم ربا، سه دسته از افراد مجرم محسوب می‌شوند:

  • شخصی که ربا می‌دهد (ربا دهنده)،
  • شخصی که ربا می‌گیرد (ربا خوار)،
  • واسطه بین آن‌ها.

  هرسه دسته این اشخاص مجرم و قابل مجازات هستند.

   

  • برای شکایت از ربا خواری باید به کجا مراجعه کرد؟

  شاکی باید در دادگاه عمومی محل وقوع جرم شکایت کیفری کند. همچنین، می‌تواند از طریق کلانتری اقدام کرده و کلانتری پس از انجام تحقیقات ابتدایی مانند اظهارات شهود و … گزارشی تهیه کرده و به بازپرس دادسرا ارسال می‌کند.

  • رسیدگی در دادسرا:

  این شکایت پس از ثبت شکواییه توسط شاکی (یا دادستان به عنوان مدعی العموم)، توسط معاونت ارجاع به یکی از شعب بازپرسی دادسرا ارسال می شود. دفتردار پس از وصول شکواییه آن را ثبت و پرونده را نزد بازپرس پرونده ارسال می کند.

  بازپرس پرونده نیز پس از بررسی محتویات شکایت طرح شده، دستور احضار دو طرف دعوای کیفری را به دفتردار خود می‌دهد.

  در ادامه احضاریه توسط مدیر دفتر شعبه بازپرسی تنظیم و برای دو طرف ارسال می‌شود. هر دو طرف دعوای کیفری، روز رسیدگی در شعبه بازپرسی حضور می یابند و شاکی پرونده شکایت مندرج در شکواییه خود را دوباره مطرح می‌کند.

  در مقابل، متهم به ربا نیز ارتکاب جرم را از سوی خود نسبت به شاکی پرونده انکار می‌کند؛ اما شاکی دعوا شواهد یا مدارکی را برای اثبات موضوع مجرمانه در جلسه رسیدگی دادسرا حاضر می‌کند. متهم پرونده نیز در دفاع ممکن است ایراداتی را به شاهد وارد کند که در این صورت دادگاه باید به این ایرادات رسیدگی نماید.

  • رسیدگی در دادگاه:

  ممکن است شاکی پرونده از قرار صادره به دادگاه کیفری دو شکایت کند. با ارسال پرونده به مجتمع قضایی، پرونده از سوی معاونت ارجاع به یکی از شعب دادگاه‌های کیفری ارسال می‌شود. قاضی دادگاه کیفری نیز پرونده را مطالعه می کند و دستور تعیین وقت جلسه رسیدگی می دهد.

  زمان رسیدگی به شاکی و متهم در قالب یک اخطاریه ارسال می‌شود. در روز جلسه رسیدگی، شاکی و متهم در جلسه رسیدگی دادگاه حاضر می‌شوند. شاکی، دلایل خود را ارئه می کند و در قابل متهم نیز دفاعیات خود را اظهار می دارد.

• 

  قاضی ضمن شنیدن به اظهارات دو طرف و بررسی مدارک و دفاعیات دو طرف تصمیم لازم را می‌گیرد. اینکه مدارکی که شاکی ارائه می کند تا چه اندازه معتبر باشد، به رای و نظر قاضی بستگی دارد در نهایت، ممکن است قاضی قرار صادره در دادسرا را استوار بداند یا اینکه آن را رد نماید

   

   در شکایت از جرم ربا چه متنی باید نوشت؟

  برای سهولت در شکایت از جرم ربا، وکیل جرم ربا نمونه فرم شکواییه را در ادامه آورده است که به این شرح است:

   

• برای اینکه نزول و ربا گرفتن یک نفر را ثابت کرد، از چه مدارکی باید استفاده نمود؟

شاکی یا دادستان می‌تواند از قراردادی که موجود است، فرقی نمی‌کند قرارداد برای معامله یا برای قرض باشد، به عنوان دلیل استفاده کند.

همچنین، اگر قرارداد موجود نباشد، می‌تواند از شهادت شهود، استشهادیه محلی مبنی بر اینکه شخص مدت‌هاست که نزول می‌دهد یا می‌گیرد. اقرار خود متهم یا علم قاضی به عنوان دلیل و مدرک استفاده نماید.

• آیا شاکی می‌تواند ربا خوار را ببخشد؟

از آنجایی که ربا نظم عمومی و تعادل اقتصادی جامعه را بر هم می‌زند، دارای جنبه عمومی است؛ در نتیجه، جرمی غیرقابل گذشت به حساب می‌آید و هر شخصی از جمله دادستان به عنوان مدعی‌العموم می‌تواند شکایت از این جرم را آغاز کند.

و برای شروع یا پایان آن نیاز به شکایت شاکی خصوصی یا گذشت شاکی خصوصی نیست. هرچند می‌تواند شاکی خصوصی هم داشته باشد.

مجازات جرم ربا چیست؟

بر اساس ماده ۵۹۵ قانون مجازات اسلامی، «هر نوع توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قراردادی از قبیل بیع، قرض، صلح و امثال آن جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله نماید و یا زاید بر مبلغ پرداختی، دریافت نماید ربا محسوب و جرم شناخته می‌شود.

مرتکبین اعم از ربادهنده، رباگیرنده و واسطه بین آنها علاوه بر رد اضافه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق و نیز معادل مال مورد ربا به عنوان جزای نقدی محکوم می گردند.» همچنین، بر اساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی معامله ربوی به دلیلی اینکه «جهت نامشروع» دارد، باطل و فاقد اعتبار است.

وکیل نوین؛ سایت معرفی وکیل تخصصی در کشور

وکیل نوین با گروه وکلا در کشور با تخصصی کردن پرونده‌ها گام مهمی در جهت موفقیت در دادگاه‌ها برداشته است، با تماس و مراجعه هر شهروند ایرانی  به شماره‌های اعلام شده بلافاصله تشکیل پرونده گردیده و وکیل متخصص در آن حیطه متناسب با نوع پرونده شما معرفی می‌گردد. در حین روند پرونده به پیگیری‌های مختلف توسط وکلا و کارشناسان دیگر نظرسنجی‌هایی صورت می‌پذیرد که در صورت عدم رضایت شما مجددا با وکیل دیگری به رایگان مشاوره می‌نمایید، این امر باعث می‌شود علاوه بر تسریع در روند پرونده وکیل معین شده دارای تجارب بالا و پاسخگویی مناسب به موکل را دارا باشد .