تصرف عدوانی | روش شکایت | مجازات تصرف عدوانی

تصرف عدوانی | روش شکایت | مجازات تصرف عدوانی

تصرف عدوانی

تصرف عدوانی جزو جرایم علیه اموال و مالکیت می باشد که هم در حقوق کیفری و هم در حقوق مدنی آمده است که در این مقاله تصرف عدوانی از لحاظ کیفری مورد بحث قرار می گیرد.

شاکی و مشتکی عنه

در ابتدا به تعریف مختصری از شاکی و مشتکی عنه خواهیم پرداخت:

شاکی یا بزه دیده مطابق تعریف آیین دادرسی کیفری شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان میگردد و چنانچه تعقیب مرتکب را درخواست نماید شاکی و هرگاه جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کند مدعی خصوصی نامیده می شود .

و در مقابل کسی که عنوان مجرمانه به او نسبت داده شده تا زمانی که حکم مجرمیت صادر نشده متهم می گویند و پس از صدور قرار مجرمیت مجرم خواهد بود که پس از صدور حکم محکومیت محکوم علیه یا مشتکی عنه خوانده می شود.

ارکان تشکیل دهنده جرم تصرف عدوانی

تصرف عدوانی هم مانند سایر جرایم دارای سه رکن قانونی و مادی و معنوی است که تا زمانی که این سه رکن اثبات نشود امکان صدور حکم وجود ندارد.

عنصر قانونی

بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی :

هرگاه به وسیله ی صحنه سازی از قبیل پی کنی و دیوار کشی و تغییر حد فاصل, … و هر چه که به مصرف عام المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف با ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذیصلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یکسال حبس محکوم می شود.

مطابق رای وحدت رویه شماره۶۷۲هیئت عمومی دیوان عالی کشور :

خلع ید از اموال غیر منقول فرع بر مالکیت است بنابراین طرح دعوای خلع ید از زمین قبل از احراز و اثبات مالکیت قابل شنیدن نیست .و بر اساس نظریه مشورتی شماره۴۷۸۶\۷ اداره حقوقی قوه قضاییه : رسیدگی و اتخاذ تصمیم به شکایت تصرف عدوانی  بر اساس ماده۶۹۰قانون مجازات اسلامی موکول به احراز مالکیت شاکی است و همین مقررات در خصوص جرایم ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق نیز جاری است.

عنصر مادی

عنصر مادی در هر جرم نمای ظاهری ان جرم است که ناشی از انجام یا عدم انجام یک عمل و حالتی است که فاعل دارد.با توجه به ماده ۶۹۰قانون مجازات اسلامی که در بالا ذکر گردید زمانی جرم تصرف تحقق می یابد که عناصر زیر وجود داشته باشد.

۱-تصرف

۲-ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری

۳-تخریب محیط زیست

۴-تجاوز و تصرف عدوانی

شرایط تحقق جرم تصرف عدوانی

قانونگذار وجود شرایطی را برای جرم دانستن و احراز محکومیت مرتکب ضروری دانسته که به بیان آن میپردازیم .

الف) مرتکب جرم هر شخص حقیقی میتواند مرتکب جرم باشد و هیچ ویژگی خاصی برای این فرد در نظر گرفته نشده است.

ب) موضوع جرم

به همه مصادیق مال غیر منقول موضوع جرم میگویند مانند اراضی زراعی

ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی اشاره به اموال غیر منقول دارد و اموال منقول را مورد حمایت قرار نداده و اما در ماده یک قانون اصلاح قانون جلو گیری از تصرف عدوانی مصوب۱۳۵۲چنین آمده است:

در هر مورد که کسی برای خارج کردن مال منقول از مامورین شهرداری و ژاندارمری به هریک در حوزه ی استحفاظی خود موظفند به درخواست شاکی از مزاحمت و اقداماتی که برای تصرف عدوانی می شود جلوگیری نمایند اگر چه عمل مزبور به استناد ادعای حقی نسبت به آن باشد.

بر اساس بند بالا اینگونه میتوان نتیجه گرفت که قانون اصلاح قانون جلوگیری از تصرف عدوانی ناظر به نحوه جلوگیری از تصرف عدوانی است.اما ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی بیانگر این است که جرم شناخته شده و قابل مجازات است.

ج) لزوم تعلق مال به غیر:

مالی مشمول جرم تصرف عدوانی قرار میگیرد که متعلق به دیگری باشد و شامل مال خود شخص متصرف نمیشود.

عنصر معنوی

جرم تصرف عدوانی از جرایم عمدی است که شامل عناصر زیر می باشد:

علم مرتکب جرم به ماهیت غیر قانونی بودن عمل ارتکابی که این مورد در صورتی که مرتکب جهل به موضوع داشته باشد رافع مسئولیت کیفری خواهد بود . قصد رسیدن به نتیجه در نظر مجرم باشد اقدام مرتکب به عملیات اجرایی

نحوه رسیدگی

ضرورت ایجاب می کند که در دعاویی مانند تصرف عدوانی در سریع ترین زمان رسیدگی شود و حکم مناسب صادر شود .به همین دلیل رسیدگی خارج از نوبت انجام می شود.

از آنجایی که از زمان درخواست تا زمان صدور حکم قطعی زمان زیادی سپری می شود برای اینکه از پیشرفت عملیات اجرایی فرد متصرف جلوگیری شود در تبصره ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی به دادرس دادگاه این اختیار داده شده که دستور توقف عملیات اجرایی را تا زمان صدور حکم قطعی صادر نماید.

مجازات تصرف عدوانی

مجازات مجرم در این دعاوی از وظایف دادگاه می باشد که مجازاتی که قانونگذار برای آن در نظر گرفته یک ماه تا یک سال حبس برای متجاوز می باشد و همچنین قلع و قمع بنا که این مورد تنها با درخواست شاکی قابل اجرا می باشد.

دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم تصرف عدوانی  در اموال منقول دادگاه کیفری۲ می باشد و در خصوص اموال غیر منقول دادگاهی است که جرم در آن واقع شده است.

نحوه تنظیم شکواییه

ابتدا باید اعلام شکایت نمود که نیازی به مکتوب بودن آن نیست.البته در رویه عملی یک فرم از پیش طراحی شده به شاکی تحویل داده می شود که وی باید روی همان برگه موضوع شکایت خود را توضیح دهد.

ماده ۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر میدارد:

دادستان موظف است شکایت کتبی یا شفاهی را همه وقت قبول کند .شکایت شفاهی در صورت مجلس قید و به امضا اثر انگشت شاکی می رسد .هرگاه شاکی سواد نداشته باشد مراتب در صورت مجلس قید و انطباق شکایت با مندرجات صورت مجلس تصدیق میشود. حتی ایام تعطیل و شب بودن مانع طرح شکایت نیست.

هزینه های قانونی شکواییه

مطابق بندهای ۴ و ۱۷ ماده ۳ قانون وصول برخی از در آمدهای دولت و مصرف ان در موارد معین شاکی باید از بابت شکایت خود و تصدیق اوراق پیوستی شکواییه هزینه پرداخت نماید که به صورت الحاق تمبر ۵۰۰۰۰ ریال و۵۰۰۰ریال می باشد که با مراجعه به واحد تمبر دادسرای صالحه این هزینه را پرداخت میکند.

منابع :

شیوه های عملی طرح و دفاع از دعوای کیفری / گروه پژوهشی انتشارات چراغ دانش

قانون مجازات اسلامی

قانون آیین دادرسی کیفری