مطالبات بانکی|انواع آن|روند رسیدگی

مطالبات بانکی

بانک‌ها واسطه‌ی اقتصاد یک جامعه هستند. بانک‌ها از طریق جذب سپرده‌های مشتریان و اعطای تسهیلات به بخش های مختلف اقتصادی فعالیت می کنند.

در ادبیات بانکی به جذب سپرده‌های مشتری‌ها «تجهیز منابع» و اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها، «تخصیص منابع» گفته می‌شود.

مطالبات بانکی که در ادبیات بانکداری به عنوان مطالبات غیرجاری شناخته می شود، نتیجه بروز ریسک اعتباری است.

بانک‌ها در اعطای تسهیلات ریسک می‌کنند تا بتوانند از سودی که مشتری به دست می‌آورد، استفاده کنند.

مسئولین بانکی و اقتصادی یک کشور با سیاست‌ گذاری‌های مختلف همواره سعی می کنند ریسک اعتباری و مطالبات غیرجاری را به حداقل ممکن برسانند تا از ورشکستگی و پیامدهای منفی آن در امان باشند.

بانک‌ها وقتی اعطای تسهیلات می‌کنند، انتظار بازگشت پول با سود آن را در موعد و سررسید مقرر دارند.

گاها مشتری آن مقداری که باید، نمی تواند منفعت به دست آورد. درنتیجه، نمی‌تواند بدهی بانک را بپردازد.

یا سود به دست می‌آورد اما در بازپرداخت بدهی‌اش به بانک تاخیر می‌کند. بنابراین، بدهی بانک معوقه شده و به تاخیر می افتد.

در اینجا بانک‌ها به دنبال راه‌حلی می‌گردند تا بتوانند این بدهی‌های عقب مانده‌ی خود را بگیرند.

انواع مطالبات بانکی به قرار زیر هستند:

مطالبات جاری: به مطالباتی که از سررسید آن‌ها بیش از دو ماه نگذشته باشد مطالبات جاری گویند.

مطالبات غیرجاری:  مطالباتی که از سررسید آن‌ها بیش از دو ماه گذشته است.  خود شامل مطالبات سررسید  گذشته، معوق و مشکوک الوصول می باشد.

مطالبات سررسید گذشته: مطالباتی هستند که بیشتر از ۲ ماه و کمتر از ۶ ماه از سررسید آن‌ها گذشته باشد.

مطالبات معوق: مطالباتی هستند که بیشتر از ۶ ماه و کمتر از ۱۸ماه از سررسید آن‌ها گذشته باشد.

مطالبات مشکوک الوصول: مطالباتی هستند که بیشتر از ۱۸ماه از سررسید آن‌ها گذشته باشد.

مطالبات سوخت شده: به مطالباتی گفته می شود که فارغ از تاریخ سررسید به دلایل مختلف از قبیل فوت، ورشکستگی بدهکار و یا دلایل دیگر قابل وصول نباشد و طبق ضوابط مربوط به مطالبات به عنوان مطالبات سوخت شده در نظر گرفته می شود.

ابزارهای وصول:

بانک‌ها برای اینکه بتوانند طلب‌های خود را به دست آورند، می‌توانند از راه‌هایی استفاده کنند. این راه‌ها به دو دسته‌ی داخل بانک و خارج از بانک تقسیم می‌شوند.

منظور از راه‌های داخل بانک این است که بانک با دعوت از مشتری و قرار دادن راه‌های زیر پیش روی مشتری، از او درخواست پرداخت بدهی‌اش را می‌کند.

این راه‌ها عبارتند از:

۱- استمهال:

استمهال یعنی مهلت دادن. یعنی بانک به مشتری بنا بر توافقشان مهلتی را مقرر می‌کند که در آن مهلت مشتری بدهی بانک را بپردازد.

در اینجا توافق بانک و مشتری، حرف اول را می‌زند، به شرطی در چهارچوب قوانین باشد.

۲- تقسیط:

چنانچه مشتری توان پرداخت یک‌جای بدهی بانک را نداشته باشد، بانک در طی یک توافق بدهی مشتری را قسط بندی می‌کند تا او بتواند در بازه‌های زمانی مختلف بدهی‌اش را بپردازد و فشار کمتری را تحمل کند.

۳-تمدید:

یعنی قبول مهلت و تغییر سررسید ایفای تعهدات به تاریخ دیگر مشروط بر اینکه در دوره تمدید، سهم سود بانک و طرف معامله تغییر ننماید.

لذا اخذ وجه التزام تأخیرتأدیه دین در دوره تمدید منتفی است.

۴- تجدید وجابه جایی:

جابه جایی و تجدید یعنی بخشی یا تمام تسهیلات یک مشتری را به تسهیلات جدید تبدیل کنند بدون اینکه واقعاً معامله ای جدید فی مابین انجام شده باشد.

۵- مدت تنفس:

مدت زمانی است که بنا به ضرورت وشرایطی مثل درآمدزائی، بانک برای مشتری قائل می‌شود و وصول اقساط پس از طی مدت تنفس آغاز می گردد.

۶- مماشات:

مماشات یعنی مدارا کردن با دیگری برای جلوگیری از خشونت. اصولا بانک‌ها نسبت به بدهکاران قدرتمند خود با مماشات رفتار کرده و سعی می‌کنند منافع آن‌ها را بیشتر حفظ کنند تا سرمایه‌هایشان را در بانک نگه دارند.

درغیر این صورت، بانک‌ها ورشکسته خواهندشد.

وکلای متخصص و آشنا به قوانین بانکی در وکیل نوین ، می‌توانند در کمترین زمان معوقات و مطالبات بانک‌ها را وصول کرده و کمک شایانی به اقتصاد کشور خواهد کرد.

 منظور از راه‌های خارج از بانک، اقدامات حقوقی و قضایی است که بانک برای وصول مطالبات خود انجام می‌دهد.

این مرحله معمولا به این خاطر است که بانک نتوانسته هیچ جوره برای به دست آوردن طلبش با مشتری توافق کنند.

این راه‌ها عبارتند از:

 وصول وثیقه :

بانک‌ها از مشتریان خود در قبال وام‌هایی که می‌دهند، وثایقی می‌گیرند. این وثیقه‌ها انواعی دارد که راه وصول  هریک بنابر قوانین بانکی فرق می‌کند. در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

۱- سفته:

اگر وثیقه‌ی دریافتی سفته باشد، واخواست سفته از طریق مقررات مربوط به اسناد تجاری صورت می‌گیرد.

وقتی مهلت سفته فرا رسید و بانک نتوانست با مشتری برای دریافت طلبش به توافق برسد، باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته را واخواست نماید.

واخواست، اعتراض رسمی است به سفته‌ای که در سررسید آن پرداخت نشده و علیه صادرکننده سفته به عمل می‌آید.

بانک‌ها  واخواست‌نامه چاپی مخصوص دارند.

واخواست سفته برای بهره مندی از مزایای قانونی آن مثل خسارت تاخیر تادیه و توقیف اموال قبل از صدور حکم و سایر مزایای تجاری ضروری است.

هر چند بدون واخواست نیز امکان مطالبه وجه آن وجود دارد ولی در این حالت سفته همانند رسید عادی کارایی خواهد داشت و دعوای آن حقوقی خواهد بود.

بانک ظرف یکسال از تاریخ واخواست می‌تواند از صادرکننده سفته شکایت کند.

۲- چک:

ممکن است وثیقه‌ای که بانک دریافت کرده، چک باشد.

از آنجایی که چک سند درحکم لازم الاجراست، برای وصول آن  علاوه بر دادگاه حقوقی، می‌توان از طریق اداره ثبت نیز اقدام نمود.

همچنین، طرح شکایت کیفری نیز امکان‌ پذیر است.

شکایت کیفری:

شکایت صرفا علیه صادر کننده امکان پذیر است.

به بیان دیگر جرم صدور چک پرداخت نشدنی صرفا متوجه صادر کننده می باشد و ظهرنویس و یا ضامنین هیچ گونه مسئولیت کیفری در این خصوص ندارند.

برای شکایت کیفری می بایست بانک که در اینجا شاکی است چون دارنده چک محسوب می‌شود،

ابتدائا ۶ ماه از تاریخ صدور، گواهی عدم پرداخت را صادر کرده و ظرف مهلت ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، طرح شکایت نماید،

در غیر این صورت حق شکایت کیفری از او سلب می شود.

شکایت حقوقی:

مطالبه حقوقی چک‌ها برای تمامی چک‌ها وجود دارد. برخلاف طرح دعوای کیفری، دعوای حقوقی علیه صادر کننده،ظهرنویس و ضامنین قابلیت طرح دارد.

پس از تقدیم دادخواست و مدارک لازم، هر یک از افراد فوق پس از به اثبات رسیدن مسئولیت و محدود به میزان آن، مکلف به پرداخت وجه چک و در صورت تقاضای خواهان خسارت تاخیر تادیه می باشند.

دایره اجرای ثبت:

بانک پس از برگشت زدن  چک، با در دست داشتن لاشه آن  و گواهی عدم پرداخت همراه فتوکپی برابر اصل چک به دایره اجرای ثبت مراجعه و در خواست صدور اجراییه می‌نماید که معمولا ظرف ۴۸ ساعت اجراییه صادر می‌شود.

در این روش نیز مانند شکایت کیفری، فقط علیه صادر کننده می توان اقدام نمود که در این صورت پس از صدور اجرائیه،صادرکننده مکلف است نسبت به تعیین تکلیف چک اقدام نماید؛

در غیر این صورت فرآیند شناسایی و توقیف اموال بدهکار آغاز می‌گردد.

۳- وثیقه ملکی:

اگر وثیقه ملکی باشد، از طریق آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی در اجرای ماده ۳۴ قانون ثبت برای وصول طلب اقدام می‌شود.

اخذ وکالتنامه یا مبایعه‌نامه:

در برخی از اوقات بانک‌ها از مشتری وکالتنامه دریافت می‌کنند تا وثیقه ملکی را بتوانند بفروشند و طلب بانک وصول شود.

همینطور ممکن است بانک یک مبایعه نامه سفید امضاء از مشتری می‌گیرد اما منع قانونی، ماده ۳۳ قانون ثبت است که ذکر کرده از هر طریقی که شخصی مالی را به عنوان وثیقه گرفته یا بعداً معلوم شود که به عنوان وثیقه گرفته است، معامله با حق استرداد محسوب می‌شود.

در واقع حتی اگر از مشتری وکالت‌نامه بانکی گرفته باشد، در صورت تأخیر مدیون نمی‌تواند آن را بفروشد چون از یک طرف بانک‌ها از خرید و فروش اموال

غیرمنقول منع شده‌اند ( بر طبق ماده ۳۴ قانون پولی و بانکی کشور) و از طرف دیگر ماده ۳۳ قانون ثبت برای چنین معاملاتی حق استرداد قرار داده است.

۱- منظور از مطالبات بانکی چیست؟

۲- انواع مطالبات بانکی کدامند؟

۳-چه راه هایی برای وصول مطالبات بانکی وجود دارد؟

۴- فرآیند رسیدگی راه‌های مختلف برای وصول مطالبات بانکی چگونه است؟