دادخواست مطالبه وجه|روند رسیدگی آن

انواع مطالبه وجه 

یکی از روابطی که بین اشخاص از نظر اقتصادی وجود دارد، بحث مطالبات و بدهی‌ های آن‌ها به یکدیگر است. از زمان های قدیم،همواره برخی افراد بوده اند که با انگیزه های مختلف وجهی رابه دیگری قرض می دادند. 

البته طلب افراد از یکدیگر به قرض محدود نمی شود و در عقود دیگر مثل خرید و فروش، ضمانت و … نیز ممکن است برخی به دیگران بدهی داشته باشند. همچنین ، در برخی از موارد در اثر ضرر و زیانی که وارد شده، وارد کننده زیان باید وجهی را بپردازد و از این بابت بدهکار محسوب می شود. بنابراین، طلبکار و بدهکار از عناوینی هستن که همواره در جامعه های مختلف و در زمان های متفاوت وجود دارند. پس ، به کار بردن مکانیزم هایی برای ایجاد تعادل بین روابط طلبکار و بدهکار و جلوگیری از برخی از سوء استفاده ها ، باعث حفظ نظم اقتصادی در جامعه می شود. به همین دلیل، از اصلی ترین بخش های قانون هر کشور،پرداختن قانونی بهمسائلیمثل نحوه بازپس گیری مطالبات،قراردادهای باطل، حقوق طلبکار و بدهکار و … می باشد.

مطالبه وجه 

مطالبه وجه زمانی به کار می رود که فردی طلبی از دیگری دارد اما بدهکار علی رغم تعیین مهلت، نتوانسته و یا به عمد وجه را پرداخت نکرده است. بنابراین، طلبکار از راه قانونی و مراجعه به مراجع قضایی یا ثبتی می خواهد وجه خود به دست آورد.

این وجوه عبارتند از:

وجوهی که اشتباها به حساب اشخاص واریز شده ولی برگردانده نمی شود، مطالبه وجه چک و سفته، مطالبه وجه الضمان قراردادی،مطالبه وجه بابت خسارات و ضرر وزیان وارده و … . برای تمام این موارد درصورتی که بدهکار نخواهد وجه را به طلبکار برگرداند، طلبکارمی تواند دادخواست بدهد.  شرایط و فرآیند رسیدگی به هر کدام از انواع وجوه مطالبه شده گرچه اشتراکاتی دارند اما تفاوت هایی نیزدارند.

شرایط: برای اینکه دادخواست مطالبه وجه به جریان بیفتد، باید شرایط زیر موجود باشد:

داشتن طلب مسلم و مستند به یکی از مدارکی که بدهی را ثابت می کند.

از قبیل، رسید دریافت وجه، فیش واریزی، رسید کارت به کارت، چک یا سفته و برات، داشتن دو شاهد مبنی بر طلبکار بودن خواهان،اقرار خوانده.

سر رسید شدن بدهی و رسیدن موعد پرداخت وجه و خودداری کردن خوانده از پرداخت وجه ارسال اظهارنامه قانونی جهت مطالبه طلبی که مستند به اسناد تجاری نیست و یا اثبات مطالبه از ناحیه خوانده و خودداری بدهکار.

یعنی تا زمانی که طلبکار وجه را مطالبه نکرده باشد، نمی توان انتظار داشت که بدهکار خودبه خود پرداخت را انجام دهد.دادخواست مطالبه وجه کمتر از دویست میلیون ریال در صلاحیت شوراهای حل اختلاف قرار دارد و بیش ازاین مبلغ در دادگاه حقوقی قابل طرح است.

نحوه اثبات مطالبه وجه :

در دادخواست مطالبه وجه، در قسمت دلایل و منضمات، می توان هر مدرکی را که ثابت کننده طلب است قید نمود از جمله:رسید عادی،قرارداد فی مابین، استشهادیه شهود، اظهارنامه قانونی و اگر پاسخی توسط خوانده به آن داده شده، فیش واریزی و … .

انواع:

هریک از انواع مستندات مطالبه وجه روش رسیدگی متفاوتی دارند در صورتی که شرایط آن‌ها موجود باشد. در نهایت، روش شکایت حقوقی را که مشترک بین برخی از انواع خواهد بود، توضیح خواهیم داد.

مطالبه وجه مستند به اسناد تجاری:

منظور از اسناد تجاری، چک، سفته و برات هستند که در قانون تجارت مقررات ویژه ای برای آن‌ها درنظرگرفته شده است.نحوه وصول این اسناد در صورت شرایطی متفاوت با سایر روش ها خواهد بود.این شرایط که باعث تفاوت آن‌ها و حقوق ممتاز دارندگان آن‌ها می شود

عبارتند از:

چک، سفته و برات زمانی اعتبار تجاری دارند که دارای امضا (یا مهر و اثر انگشت) و تاریخ باشند.اسناد تجاری باید تاریخ داشته باشند. بدون تاریخ، اعتبار تجاری نخواهند داشت.در مهلت های مقرر شده واخواست شده و یا گواهی عدم پرداخت دریافت شده باشد.اگر امضا و تاریخ داشته باشند و در مهلت مقرر واخواست شده و یا گواهی عدم پرداخت دریافت شده باشد، مهلت های قانونی و نحوه رسیدگی آن‌ها مطابق قانون تجارت خواهد بود و حتی رسیدگی کیفری نیز خواهند داشت.

برای چک نیز علاوه بر شکایت حقوقی و کیفری، از طریق دایره اجرای ثبت نیز می توان اقدام کرد.

اجرای ثبت پس از ارسال اظهارنامه به بدهکار، درصورتی که بدهکار اقدامی نکند،

اموال او راشناسایی کرده و از محل آن‌ها وجه چک را پرداخت می کند.

– در صورتی که اسناد تجاری، امضا نداشته باشند حتی سند عادی نیز محسوب نمی شود و به عنوان مدرک نمی توان از آن‌ها استفاده کرد چون اصولا هر سندی بین طرفین حداقل باید دارای امضا باشدتا معتبر واقع شود و هیچ سندی بدون امضا قابل پذیرش نیست حتی بین طرفین هم قابل پذیرش نیست چه برسد به دادگاه و یا مراجع قضایی.

اگر تاریخ نداشته باشند و در مهلت مقرر واخواست نشده و یا گواهی عدم پرداخت دریافت نشده باشد، دیگر اعتبار اسناد تجاری را نخواهند داشت و در این صورت تنها می توان از بدهکار شکایت حقوقی کرد.

مطالبه وجه مستند به سند عادی:

اگر طلب دارای سند عادی باشد یا سند لازم الاجرا نداشته باشد، برای اجبار متعهد باید به دادگاه  حقوقی مراجعه نمود.

 مطالبه وجه ناشی ازخسارت:

هر جرمی که رخ می دهد، ممکن است علاوه بر آنکه به نظم جامعه آسیب می زند، به طور خاص به برخی از افراد و یا اموال آن‌ها نیز آسیب برساند که به آن جنبه خصوصی جرم می گویند.

در جنبه خصوصی جرم معمولا شاکی خصوصی وجود دارد که برای خساراتی که به جان و یا اموال او واردشده، شکایت می کند.

رسیدگی به جنبه خصوصی جرم نیز در صلاحیت همان دادگاه کیفری است که به جرم رسیدگی می کند مگر آن‌ که نیاز به  اثبات  چیزی باشد که در صلاحیت دادگاه حقوقی است.

در این صورت دادگاه کیفری قرار اناطه صادر کرده تا دادگاه حقوقی رای صادر کند و سپس رسیدگی خودش را ادامه می دهد دادگاه کیفری ممکن است در اثر خسارت به اعضای بدن زیان دیده حکم به دیه یا ارش و یا در اثر خسارت به اموال حکم به جبارن خسارت اموال بدهد.

در اینصورت، مجرم، بدهکار زیان دیده خواهدشد چون باید وجهی را به وی بپردازد.علاوه برآن، خسارات مدنی نیز وجود دارد که مطالبه ضرر و زیان وارده آن در صلاحیت دادگاه حقوقی است.

مطالبه وجه الضمان:

پیمانکاران درهر مقطع از پروژه ایست هزینه‌های انجام شده را برای کارفرما ارسال می کنند که پس از تایید کارفرما وجه هزینه هارا دریافت نموده ولی ۱۰% از هزینه‌ها، نزد کارفرما کسر و باقی می ماند تا پس از طی مهلتی که کار انجام شده کاملاً مورد تأیید وی قرار گیرد مجدداً به پیمانکار پرداخت گردد.

درواقع، کارفرما برای اطمینان از صحت اجرای کار، مبالغی را به عنوان تضمین حسن اجرای کار ( وجه الضمان) از از ۱۰ درصد صورت حساب هایی که پیمانکار برایش می فرستد، کسر نموده و در حسابی نزد خود نگهداری می نماید.

پس از  اجرای کامل قرارداد، بنابر تقاضای پیمانکار و در مقابل ضمانت‌نامه ی بانکی، مبلغ تضمین حسن اجرای کار را می تواند به پیمانکار مسترد نماید.

این ضمانت نامه که توسط بانک و به درخواست پیمانکار و به نفع کارفرما  صادر می گردد به ”  ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان ” معروف است .

 مطالبه وجه التزام:

گاهی طرفین در قرارداد توافق می کنند که در صورتی که تعهدات هردو طرف یا یکی از طرفین به درستی انجام نشود و تاخیر داشته باشد، مبلغی را به عنوان خسارت بپردازند.

این مبلغ می تواندبه ازای هر روز تاخیر باشد یا هر طور دیگر که طرفین توافق کنند.

به همین خاطر، اغلب وجه التزام از ارزش معامله بالاتر می شود.ممکن است متعهدله دادخواست مطالبه وجه التزام را بدهد.

این دادخوست ممکن است همراه دادخواست اصلی که الزام متعهد به اجرای قراداد است، باشد و یا به طور جداگانه.

فرآیند رسیدگی دادخواست مطالبه وجه :

پس از تنظیم دادخواست مطالبه وجه، در تهران و مراکز استان ها با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و در سایر شهرها،به دفاتر دادگاه های عمومی حقوقی، نسبت به ثبت دادخواست اقدام می نماییم.

هزینه دادرسی معادل دعاوی مالی در دعوای مطالبه وجه پرداخت می شود و دردعاوی مطالبه وجه که خواسته کمتر از دویست میلیون ریال می باشد، دادخواست به شورای حل اختلاف تقدیم می شود.

پس از ثبت دادخواست در دفتر دادگاه یا شورای حل اختلاف، دستور تعیین وقت رسیدگی در صورت تکمیل بودن دادخواست توسط ریاست دادگاه صادر می شود.

با رسیدن وقت رسیدگی و حضور طرفین و استماع اظهارات طرفین دادگاه در صورت اعلام ختم رسیدگی پس از جلسه اقدام به صدور رای می نماید.

در صورتی که خوانده در نشانی اعلامی شناخته نشود و یاخواهان امکان اعلام نشانی خوانده را نداشته باشد، درخواست دعوت خوانده از طریق نشر آگهی می نماید و با پرداخت هزینه نشر آگهی و ابلاغ وقت رسیدگی، وقت رسیدگی از طریق یکی از روزنامه های کثیر الانتشار، ابلاغ می گردد.

تامین خواسته

همچنین، برای جلوگیری از اینکه متعهد یا بدهکار اموال خود را قبل از ختم رسیدگی به دیگران منتقل کند تا  طلبکار نتواند به طلبش برسد،می توان قبل از شروع رسیدگی دادخواست تامین خواسته داد،

به این معنا که اموال بدهکار شناسایی شده و به اندازه طلب طلبکارتوقیف می شود تا چنانچه حکم به نفع طلبکار بود، بتوان از محل فروش آن‌ اموال بدهی پرداخت شود و طلبکار از حقش محروم نشود.

دادخواست تامین خواسته می تواند همراه دادخواست اصلی داده شود خواهان باید حتما بعداز آن دادخواست اصلی خود را ارائه کند.

چنانچه دعوای خواهان مستند به اسناد تجاری مثل چک باشد، دادگاه یا شورای حل اختلاف ازخواهان خسارت احتمالی نمی گیرد اما اگر مستند دعوا سایر دلایل باشد، خواهان برای اینکه تامین خواسته بگیردباید معادل وجهی که مطالبه می کند، به صندوق دادگستری یا شورای حل اختلاف بپردازد تا اگرحکم به نفع بدهکار صادر شد و خسارتی به او وارد شد، بتوان خسارت او را پرداخت.

برای مثال خواهان ۱۵ میلیون تومان وجه از بدهکار طلب دارد. ۲۰ میلیون در صلاحیت شورای حل اختلاف خواهد بود.

اگر این ۱۵ میلیون چک باشد، طلبکار می تواند درخواست تامین خواسته بدهد تا ۱۵ میلیون از اموال بدهکار تا زمان صدور حکم توقیف شود و نیازی نیست خسارت احتمالی بپردازد.

اما اگر این ۱۵ میلیون سند عادی باشد،

برای اینکه بتواند اموال بدهکار را توقیف کند باید ۱۵ میلیون به صندوق دادگستری بپردازد.

پس از صدور قرار تامین خواسته، دادگاه یا شورای حل اختلاف حکمی برای کلانتری محل اقامت خوانده تهیه کرده و کلانتری مامور رسیدگی

به توقیف اموال خوانده می شود.

در حضور مامور باید اموال خوانده مهر و موم و توقیف شود.

۱- تنظیم نمونه دادخواست مطالبه وجه چه کمکی در طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه خواهد نمود؟

۲- مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست مطالبه وجه کجاست؟

۳- دادخواست مطالبه وجه در چه دادگاهی طرح می شود و آیا با حکم حقوقی مطالبه وجه امکان بازداشت بدهکار وجود دارد؟

۴- برای دسترسی به نمونه دادخواست مطالبه وجه چک چگونه اقدام نماییم؟

۵- دادخواست مطالبه وجه چه میزان هزینه دادرسی دارد؟