جرایم علیه اموال و مالکیت

جرایم علیه اموال و مالکیت

جرایم علیه اموال و مالکیت جرایمی است که علیه اموال و دارایی و مالکیت افراد رخ می دهد.

وجه مشترک جرایم علیه اموال نقض حقوق مالکانه افراد آسیب و خدشه ای است که به مالکیت افراد وارد می شود.

مفهوم مالکیت شخصی یکی از پایه های بنیادین هر جامعه ای است ، مالکیت شخصی لازمه زندگی مدنی و جز آزادی های حقوق محسوب می شود.

در این مقاله مهم ترین جرایم علیه اموال و مالکیت را نام برده و توضیح مختصری درباره هر کدام ارایه خواهیم داد.

افراد از آزادی های جمعی و فردی برخوردارند به طور مثال آزادی دارد در انتخاب شغل و محل اقامت و…  . این آزادی ها مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته است و آسیب رساندن به آزادی های مذکور مجازات دارد جز آزادی های مذکور حقوق و منافع مالی آنان نیز باید مورد حمایت قانون قرار گیرد و تعرض و تجاوز در امان و مصون بماند.

تعرض به حقوق مالی و مال و دارای فرد را می توان به تهاجم به جسم و فیزک او تشبیه کرد ؛ زیرا در هر دو مورد حریم او مورد تجاوز قرار گرفته است.

به جز فرد جامعه نیز از وقوع جرایم مالی زیان می بیند ، جرایم مالی در عرصه اقتصاد تاثیر گذار است.

گستردگی جرایم مالی پایه های اقتصادی اجتماع را متزلزل می کند خسارت نه تنها بر فرد به جامعه نیز وارد می شود زیرا منابع و هزینه های عظیم و هنگفت صرف پیش گیری از وقوع جرایم مالی و تعیقیب و دستگیری مجرمین علیه اموال و مالکیت می شود.

در دوره اخیر شاهد مجرمان اقتصادی که اخلالگر بازار ارز و سکه و کالا هستیم.

این اخلالگران با توسل به سرمایه های عظیم و ایجاد باند های پیچیده به بازار های مختلف نفوذ کرده و قیمت های بازار را در دست گرفته و در جامعه بی نظمی و هرج و مرج ایجاد می کنند این اخلالگران تحت عنوان سلطان سکه و… در نهایت مجازاتی جز اعدام در انتظارشان نخواهد بود.

تمام هزینه های گزافی که مردم برای درب ها ضد سرقت و قفل های امنیتی و دوربین مدار بسته ویا دزد گیرها و قفل پدال و قفل فرمان خودروها  و… استفاده می کنند در واقع توسط مجرمین به مردم تحمیل می شود یا به طور مثال در گذشته پارکینگ قیمت قابل توجهی بر روی ملک ایجاد نمی کرد اما اکنون با توجه به دزدی های فراوان و نا امنی خیابان و کوچه ها برای خودرو ها قیمت املاک با توجه به وجود یا فقدان پارکینگ متفاوت خواهد بود.

جرایم علیه اموال و مالکیت رابطه نزدیک و مرتبط و تنگاتنگی با حقوق مدنی دارد ؛ یعنی برای اثبات و محکوم کردن فردی به جرمی باید ثابت شود که زیان دیده دارای حق مالی بوده و در واقع  مالک عین یا منفعت بوده است.

هر نظام حقوقی می بایست باید موضع خود را تعیین کند که در قبال صدمات وارده به اموال و دارای اشخاص در چه مواردی می بایست از حقوق جزا و در چه مواردی می بایست از ضمانت اجراهای حقوق مدنی استفاده کرد البته استفاده از حقوق جزا باید در موارد ضروری مورد اجرا واقع شود.

مورد قابل توجه در خصوص این دسته از جرایم کثرت وقوع آن هاست.

هم چنین این جرایم سهل و آسان تر از ارتکاب می یابند ، علاوه بر این سود و منفعت حاصل از این جرایم کم نیست.

در ایران پس جرایم مواد مخدر  که بیشتر با انگیزه مالی ارتکاب می یابند ؛ جرایم مالی بالاترین آمار از آن خود کرده است.

در انگلستان هم بیش از هشتاد درصد کل جرایم ثبت شده را جرایم علیه اموال و مالکیت تشکیل می دهد.

در ادامه مهم ترین جرایم این حوزه را معرفی می کنیم:

جرم کلاهبرداری

آنچه که این جرم را از دیگر جرایم متمایز می کند آن است که در اکثر جرایم مال بدون رضایت یا آگاهی صاحب مال و یا حتی در مواردی با توسل به اعمال خشونت آمیز از مالکیت و ید زیان دیده خارج می شود در حالی که در جرم کلاهبرداری مجرم به گونه ای پروسه را پیش می برد که خود مالک فریب خورده و از روی میل و رضا حتی با التماس با امید کسب منافع مال و دارایی اش را در اختیار او قرار  می دهد.

تحقق این امر احتیاج به انجام مانور های متقلبانه و صحنه سازی و پشت هم اندازی توسط مجرم دارد.

به این دلیل کلاهبرداران معمولا از هوش و ذکاوت بیشتری برخوردارند و حتی دارای مقام و مناصب اقتصادی و اجتماعی مهمی هستند ؛ این جرم را جرایم یقه سفید نیز می نامند زیرا بیش از آنکه این جرم جرم فقرا باشد جرم ثروتمندان است.

در فقه مجازات کلاهبرداری در زمره تعزیرات وتحت عنوان اکل مال بباطل محسوب می شود.

کلاهبرداری عبارت است از بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سوءنیت به وسایل یا عملیات متقلبانه.

جرم کلاهبرداری درای صور خاصی است که برخی از آنان شامل وارد ذیل می شوند:

ورشکستگی به تقصیر یا تقلب

دسیسه و تقلب در تجارت

تحصیل مال از طریق نا مشروع

کلاهبرداری رایانه ای

 جرم خیانت در امانت

امانت داری از صفات پسندیده در تمام جوامع و ادیان است.زشتی نقض امانت بر کسی پوشیده نیست.

جرم خیانت در امان روابط سالم بین افراد را از بین می برد و موجب عدم بقای زندگی اجتماعی می شود.

در مواردی آنچنان این جرم قبیح است که مجازات آن در برخی موارد از سرقت شدید تر است زیرا از اعتماد فرد سوءاستفاده شده است.

طبق ماده 674 تعزیرات:هر گاه اموال منقول يا غير منقول يا نوشته‌هايي از قبيل سفته و چك و قبض و نظاير آن به عنوان اجاره يا امانت يا رهن يا براي وكالت يا‌هر كار با اجرت‌ يا بي اجرت به كسي داده شده و بنا بر اين بوده است كه اشياء مذكور مسترد شود يا به مصرف معيني برسد و شخصي كه آن اشياء نزد او‌بوده آن‌ها را به ضرر مالكين يا متصرفين آن‌ها استعمال يا تصاحب يا تلف يا مفقود نمايد به حبس از شش ماه تا سه سال محكوم خواهد شد.

رفتار فیزیکی یعنی اعمال و رفتارهایی که جرم خیانت در امانت توسط آنها به وقوع می پیوندد شامل استعمال یعنی مصرف کردن و استفاده کردن و اتلاف یعنی نابود کردن و از بین بردن و مفقود کردن به معنی گم کردن یا از دسترس خارج کردن و تصاحب به معنی مالکانه برخورد کردن یعنی منتقل کردن و یا اعمال حق مالکانه می شود.

خیانت از جرایم مقید است و می بایست نتیجه ی خاصی یعنی ورود ضرر به غیر تحقق یابد.

خیانت نیز دارای صور خاص است که شامل موارد ذیل می شود:

سو استفاده از ضعف نفس اشخاص

سو استفاده از سفید مهر

اختلاس

تصرف غیر قانونی وجوه و اموال دولتی

سرقت

سرقت از جرم کثیرالوقوع و قدیمی است.

سرقت امروزه دارای انواع مختلفی است که هر کدام شرایط خاص و مجازات مخصوص به خود را دارد به طور مثال در قوانین ایران سرقت ساده تعزیری و سرقت حدی وجود دارد ، هم چنین می توان به سرقت مقرون به آزار یا تهدید سرقت مسلحانه و در شب و سرقت توام با هتک حرمت منزل و هتک حرز و یا سرقت اموال دولتی و… اشاره کرد.

سرقت عبارت است از ربودن مال غیر ، سه رکن ربودن-مال و غیر در این تعریف حائز اهمیت هستند :

منظور از ربایش: نقل مکان کردن از محلی به محل دیگر است؛ منظور از ربایش ربایشی است که توسط انسان انجام گیرد.

موضوع مال سرقت شده می بایست مال باشد یعنی دارای ارزش عرفی و عقلانی باشد البته سرقت اموال نامشروع سرقت نیست زیرا اموال نامشروع به رسمیت شناخته نی شوند مانند مشروبات الکلی.

یا مثلا دزدیدن بال مگس یا حشرات یا غذای فاسد زیرا دارای رزش مالی و عقلای نیستند.

البته که استثنائاتی وجود دارد مانند ربایش آب برق گاز و انسان که آدم ربایی محسوب می شود.

هم چنین می بایست مال سرقت شده متعلق به غیر از خود از سارق باشد و به عبارتی ربایش اموالی که صاحب ندارند ، سرقت محسوب نمی شود.

صدور چک پرداخت نشدنی

چک سندی است که به موجب آن صادر کننده به بانک محال علیه دستور می دهد تا وجوه موجود وی در بانک مذکور را  کلاً یا بعضا مسترد و به محال له بپردازد.

منظور از صدور چک پرداخت نشدنی صدور چک یا دستور عدم پرداخت وجه چک به گونه ای است که بانک به یکی از علل قانونی از پرداخت وجه آن خودداری نماید.

با استناد به ماده 1287قانون مدنی چک دارای خصوصیات سند رسمی نیست.

چک دارای انواع مختلفی است:

1-چک عادی: یعنی چک که اشخاص عهده بانک ها به حساب جاری خود صادر و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادر کننده ندارد.

2-چک تایید شده:یعنی چکی که اشخاص عهده بانک ها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت وجه آن تایید می شود.

3-چک تضمیین شده: یعنی چکی که توسط یک بانک عهده همان بانک به در خواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می شود.

4-چک مسافرتی: یعنی چکی که توسط بانک صادر و وجه آن در هریک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می گردد.