آیا بطور کلی تخفیف مجازات در جرم شرب خمر اعمال می شود؟

سوالی که برای بسیاری از افراد در مورد شرب خمر و مجازت آن وجود دارد، تخفیف در مجازات شرب خمر است. بسیاری از افراد دچار لغزش شده و دست به تجربه ی مشروبات الکلی می زنند بدون اینکه از عواقب آن مطلع باشند. اما حالا این سوال مطرح است که آیا تخفیفی در مجازاتهای مربوط به شرب خمر قابل اجرا می باشد؟ پاسخ این سوال را می توان در یک کلمه کلیدی یافت:توبه. توبه کردن در شرب خمر می تواند تخفیف در مجازات را به همراه داشته باشد. البته باید گفت هر توبه ای شامل تخفیف نمی شود.

توبه در جرایمی که دارای مجازت حدی است اگر قبل از اثبات صورت گیرد باعث تخفیف در مجازات می شود. البته باید خاطر نشان کرد این تخفیف در جرایم حدی شامل جرم قذف نمی شود زیرا این جرم حق الناس بوده و توبه نمی تواند از مجازات آن کم کند. جرایم حدی جرایمی هستند که در اسلام برای آنها مجازت تعیین شده است. تفاوت دیگر مجزات حد با تعزیری، در نحوه اجرای آن است به عنوان مثال اگر کسی که  تازیانه (شلاق) حد را می زند به قسمتی از بدن جانی بخورد (مثلا هنگام تازیانه زدن چشم جانی هم  صدمه ببیند ) تازیانه زننده مسئول نیست .ولی در اجرای حکم شلاق در مجازات تعزیری در هنگام تازیانه زدن اگر شلاق به جای دیگری از بدن جانی اصابت کرد و جانی صدمه دید شخصی که تازیانه میزند مسئول است وحتی ممکن است ملزم شود به جانی دیه هم پرداخت نماید.

در اینجا ابتدا به بررسی تاثیر توبه در مجازات ها پرداخته و سپس به طور موردی تاثیر آن در مجازات های مربوط به شرب خمر را بررسی می کنیم.

توبه در جرایمی که مجازات آنها دیه یا قصاص باشد نمی تواند موثر باشد.همچنین در مورد محاربه، به استناد آیات 33 و34 سوره مائده در قرآن کریم تنها در صورت توبه محارب قبل از دستگیری موجب سقوط مجازات می شود، ضمن اینکه توبه در مواردی مجازات حدی را به تعزیری تبدیل خواهد کرد : تبصره ماده 113 قانون مجازات اسلامی که مشعر است (توبه شخص زمانی که به عنف مرتکب زنا شده باشند را به مجازات حبس یا شلاق تعزیری تبدیل می کند(.

قانونگذار در قانون جدید تاکید کرده است که اگر جرم با اقرار ثابت شود، در صورت توبه مرتکب پس از ارتکاب جرم، دادگاه می تواند عفو مجرم را از رئیس قوه قضائیه درخواست کند. در قانون جدید تکلیف توبه در مجازات های تعزیری نیز روشن شده است.

شایان ذکر است در جرایم تعزیری درجه شش و هفت وهشت چنانچه فرد توبه کند و برای قاضی دادگاه محرز شود که مرتکب پشیمان است قاضی دادگاه می تواند مقررات به تخفیف مجازات را اعمال کند. چنانچه مجرمی مرتکب تکرار جرم شده باشد، یعنی بعد از اینکه جرمی را مرتکب شد و به خاطر ان مجازات شد باردیگرمرتکب همان جرم شد نمی تواند از امتیاز توبه استفاده کند. برای پیشگیری ازسوءاستفاده برخی از افراد که باقصد فریب دادگاه متوسل به توبه می شوند ولی نیتشان تکرار همان جرم است قانونگذار این تدبیر را اندیشیده است.در مواردی که شخص با توبه قصد فریب دادگاه را داشته و بعد از آن دوباره همان عمل را تکرار کند،سقوط مجازات و تخفیف های در نظر گرفته شده ملغی شده و مجازات اجرا می شود، در این مورد چنانچه مجازات از نوع تعزیر باشد، مرتکب به حداکثر مجازات تعزیری محکوم می شود .

اثر توبه در شرب خمر

حال به برسی موردی این مطلب می پردازیم که توبه چه تاثیری در مجازاتهای مربوط به مشروبات الکلی دارد. در وهله ی اول خود شرب خمر مد نظر است که مجازتش و میزان آن در قرآن آمده است و مشمول مجازات حدی است. پس بر همان منوال مجازت های حدی در مورد شرب خمر هم اگر توبه قبل از اثبات جرم صورت بگیرد باعث تخفیف مجازات می شود. همچنین اگر شرب خمر با اقرار ثابت شود، در صورت توبه پس از ارتکاب جرم نیز، دادگاه می تواند از رییس قوه ی قضاییه عفو مجرم را درخواست کند. حالت بعدی شرب خمر، استعمال ان در معابر و اماکن عمومی است که علاوه بر حد شرب خمر، شامل 2 تا 6 ماه حبس تعزیری نیز می شود. در مورد حد شرب خمر که توبه همان تاثیر شرب خمر را دارد اما در مورد حبس تعزیری از آنجا  که این میزان حبس جزء مجازاتهای درجه 7 و 8 است با نظر قاضی و در صورت اطمینان از پشیمانی فرد مورد نظر می تواند شامل تخفیف شود. جرم دیگر در این مورد راه اندازی مراکز شرب خمر و یا دعوت به آنهاست. در این مورد فرد به سه ماه تا دوسال حبس و 74 ضربه شلاق و یا از یک میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی یا هردوی آنها محکوم خواهد شد و در صورتی که هر دو مورد را مرتکب شود به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد.

در این مورد نیز با توجه به اینکه مجازات شامل درجه 6 و 7 و 8 است، توبه میتواند باعث تخفیف در مجازات شود. ساخت و حمل مشروبات الکلی نیز همچنین شامل این موارد می شود. زیرا مجازات آن هم شش ماه تا یکسال حبس و تا 74 ضربه شلاق و پرداخت جزای نقدی به میزان 5 برابر ارزش تجاری مشروبات الکلی است که باز هم شامل همان درجات فوق الذکر شده و شامل تخفیف می شود.البته باید ذکر کرد که اگر میزان مشروبات 20 لیتر و بیشتر باشد تخفیف مورد اجرا نبوده و فرد شامل تشدید مجازات نیز می شود. باید توجه داشت در همه ی موارد، توبه باید طبق شرایط ذکر شده باشد تا مستوجب تخفیف مجازات شود.