قرار اناطه یعنی چی؟

 قرار اناطه در لغت به معنای منوط کردن و مشروط کردن؛ و در اصطلاح حقوقی همان طور که ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری و ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی بدان اشاره دارد آن است که هرگاه احراز مجرمیت متهم منوط به اثبات مسائلی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت مرجع کیفری نیست و در صلاحیت دادگاه حقوقی است با تعیین ذینفع و صدور قرار اناطه تا هنگام صدور رای قطعی از مرجع صالح تعقیب متهم معلق و پرونده به صورت موقت بایگانی می شود، در این صورت هر گاه ذینفع ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ قرار اناطه بدون عذر موجه به دادگاه صالح رجوع نکند و گواهی آن را ارائه ندهد، مرجع کیفری به رسیدگی ادامه می دهد و تصمیم مقتضی را اتخاذ می کند (ماده 21 قانون آین دادرسی کیفری). برای مثال فرض کنید که زن و شوهری با یکدیگر اختلاف دارند. که پرونده حقوقی (مطالبه نفقه) در دادگاه خانواده تحت رسیدگی می باشد و شوهر هم الزام به تهیه مسکن و اثاث البیت شده است و کارشناس هم تایید کرده است اما هنوز منتهی به صدور رای نشده است. در این حین زن (زوجه) علیه شوهرش شکایت کیفری ترک انفاق را مطرح می کند. حال می توان از دادگاه کیفری در این مورد صدور قرار اناطه را درخواست کرد؟ به این معنا که قاضی دادگاه کیفری رسیدگی به پرونده را با زمان صدور رای از دادگاه خانواده متوقف کند؟ به نظر می رسد که یکی از مواردی که قرار اناطه کاربرد پیدا می کند همین مورد است.

ماده 19 قانون آیین داردسی مدنی در این باره مقرر داشته است که هر گاه رسیدگی به دعوا منوط به اثبات دعایی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه دیگری است. رسیدگی به دعوا تا اتخاذ تصمیم از مرجع صلاحیتدار متوقف می شود. و در این مورد خواهان باید ظرف مدت یک ماه از تاریخ صدور قرار اناطه در دادگاه صالح اقامه دعوا کند و رسید آن را به دفتر دادگاه رسیدگی کننده تسلیم نماید. در غیر این صورت قرار رد دعوا صادر می شود.

نکاتی در اینجا قابل طرح است و اشاره بدان خالی از فایده نیست:

1. در قرار اناطه، اثبات مجرمیت یا ادعا منوط به اثبات مسائلی است که در صلاحیت دادگاه دیگری است.
2. قرار اناطه با تعیین ذینع و خواهان می باشد.
3. مدت قرار اناطه از تاریخ صدور آن یک ماه است که خواهان و ذینع ظرف مدت یک ماه از تاریخ صدور آن باید در دادگاه صالح اقامه دعوا کند در غیر این صورت، دادگاه کیفری تصمیم مقتضی و یا دادگاه حقوقی قرار رد دعوا صادر می کند.
4. در قرار اناطه، پرونده به طور موقت تا صدور حکم قطعی ار دادگاه صالح، معلق و بایگانی می شود.

برخی از افراد مخصوصاً وکلا موارد استفاده از این دو ماده را نمی دانند. که در چه مواردی باید درخواست آن را از ناحیه موکل به دادگاه رسیدگی کننده بدهند. لذا عدم آگاهی از موارد و کاربرد استفاده از این دو ماده باعث صدور احکام متفاوت و متناقض بر ضرر موکل می گردد. چرا در برخی موارد قاضی رسیدگی کننده متوجه این امر نیست و باید از جانب وکلا این مطلب به عنوان تذکر و یادآوری به قضات گوشزد شود. و فلسفه قرار اناطه نباید به منظور اطاله دادرسی از جانب وکلا مطرح شود