مصوبات مجلس شورای اسلامی که به نوعی با جرایم رایانه ای سر و کار داشته اند انگشت شمار بوده است. با بررسی این مصوبات که هیچکدام هم عام نیستند و در حيطه خاص خود کاربرد دارند، تنها می توان دو دسته بندی از قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و قانون تجارت الکترونیکی استخراج نموده که مقایسه آنها با دسته بندی های مطرح در پیش نویس قانون تجارت الکترونیکی نیز انجام می گیرد. همچنین با عنایت به مطرح بودن لایحه جرایم رایانه ای در مجلس شورای اسلامی و اصلاحات آن به طبقه بندی های مطرح در این اسناد نیز خواهیم پرداخت.
قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح ۱۳۸۲
این قانون در ماده ۱۳۱ خود، اقسام جرایم رایانه ای نظامیان را برشمرده است که به شرح ذیل است:
- تخریب (حذف) اطلاعات با نرم افزارهای رایانه ای
- تخریب سیستمهای رایانه ای
- جعل رایانه ای
- جاسوسی و افشای اطلاعات رایانه ای
- سرقت یا معدوم نمودن حاملهای اطلاعات رایانه ای
- سوء استفاده مالی از طریق رایانه (ارتشا، اختلاس، اخاذی)
پیش نویس قانون تجارت الکترونیکی ۱۳۸۰
در این پیش نویس، مواد کیفری در شش مبحث به شرح ذیل آمده بود:
مبحث اول: کلاهبرداری کامپیوتری
مبحث دوم جعل کامپیوتری
مبحث سوم: نقض حقوق مصرف کننده و تبلیغات در بستر مبدلات الکترونیکی
مبحث چهارم: نقض حق مؤلف
مبحث پنجم: نقض حمایت از داده های شخصی/ حریم خصوصی
مبحث ششم: نقض اسرار تجاری و علائم تجاری
قانون تجارت الکترونیکی ۱۳۸۲
این قانون در باب چهارم خود از مواد ۶۷ إلى ۲۷، تحت عنوان جرایم و مجازاتها عناوین ذیل را برشمرده است:
مبحث اول: کلاهبرداری کامپیوتری
مبحث دوم: جعل کامپیوتری
مبحث سوم: نقص حقوق انحصاری در بستر مبادلات الکترونیک
- فصل اول: نقص حقوق مصرف کننده و قواعد تبليغ.
- فصل دوم: نقص حمایت از «داده پیام های شخصی» / حمایت از داده
مبحث چهارم: نقض حفاظت از «داده پیام» در بستر مبادلات الکترونیکی۔
- فصل اول: نقص حق مؤلف.
- فصل دوم: نقض اسرار تجاری
- فصل سوم: نقض علائم تجاری
پیش نویس قانون مجازات جرایم رایانه ای ۱۳۸۲
این پیش نویس که اولین پیشنهاد قانونی ارائه شده در مورد قانون جرایم رایانه ای است، در ۵۲ ماده تنظیم گردیده است و حاوی متن مواد پیشنهادی و گزارش توجیهی آن است. در متن مواد صرفا مواد پیشنهادی بدون عنوان بندی به دنبال هم آمده اند اما در گزارش توجیهی ضمیمه آن دسته بندی به شرح ذیل آمده است:
مبحث نخست: دسترسی غیرمجاز به داده ها و سیستم های رایانه ای و مخابراتی و تحصیل غیر قانونی داده ها
مبحث دوم: شنود و دریافت غیرمجاز
مبحث سوم: جرایم علیه امنیت
مبحث چهارم: جعل
- جعل
- سوء استفاده از داده های مجعول
- جعل کارتهای قابل پردازش در سیستم رایانه ای.
مبحث پنجم: تخریب و ایجاد اختلال در داده ها
مبحث ششم: اختلال در عملکرد سیستم رایانه ای.
مبحث هفتم: ممانعت از دستیابی
مبحث هشتم: کلاهبرداری.
مبحث نهم: جرایم مرتبط با محتوا
- هرزه نگاری بزرگسالان
- جرایم مرتبط با اشخاص زیر ۱۸ سال
- هرزه نگاری و تحریف نگاری شخصیت
- انتشار یا در دسترس قرار دادن اسرار خصوصی
- نشر اکاذیب
مبحث دهم: مسئولیت کیفری ارائه کنندگان خدمات اطلاع رسانی رایانه ای و اینترنتی
مبحث یازدهم: سایر جرایم
- تولید و انتشار نرم افزارها با در اختیار قرار دادن کدهای عبور به منظور ارتکاب جرم.
لایحه جرایم رایانه ای ۱۳۸۴
این لایحه ابتدا در قالب یک لایحه قضایی از سوی قوه قضائیه در فروردین ماه ۱۳۸۴ با جرح و تعدیل پیش نویس یادشده در ۴۰ ماده تنظیم و در تاریخ 24/1/84 به دولت تقدیم شده است. سپس با افزودن دو ماده به آن و تغییرات بسیار اندک از جلسه مورخ 25/3/84 هیات وزیران به تصویب رسیده و به شماره ۳۲۸۷/۲۱۹۵۳ مورخ 13/4/84 به مجلس ارسال و در تاریخ 21/4/84 از سوی مجلس اعلام وصول گردیده است.
دسته بندی جرایم رایانه ای در این لایحه به شرح ذیل است:
فصل اول: جرایم علیه محرمانگی داده ها و سیستم های رایانه ای و مخابراتی
- مبحث اول: دسترسی بدون مجوز
- مبحث دوم: شنود و دریافت بدون مجوز
- مبحث سوم: جرایم علیه امنیت
فصل دوم: جرایم علیه صحت و تمامیت داده ها و سیستم های رایانه ای و مخابراتی
- مبحث نخست: جعل
- مبحث دوم: تخريب و ایجاد اختلال در داده ها
- مبحث سوم: اختلال در سیستم
فصل سوم: کلاهبرداری
فصل چهارم: جرایم مرتبط با محتوا (ارائه و نشر و معامله محتویات مستهجن، نشر اکاذیب، تغییر و تحریف در فیلم یا صوت دیگری و…).
فصل پنجم: افشای سرّ
فصل ششم: مسئولیت کیفری ارائه دهندگان خدمات. (عدم پالایش محتویات مستهجن، غیر قابل دسترس ننمودن محتویات مستهجن)
فصل هفتم: سایر جرائم (تولید و انتشار یا توزیع یا معامله داده یا نرم افزارها و وسایل ارتکاب جرم رایانه ای، در اختیار قراردادن کد دستیابی یا داده های رایانه ای بدون مجوز)
اصلاحیه لایحه جرایم رایانه ای ۱۳۸۴
آخرین اقدامی که تاکنون در خصوص لایحه جرایم رایانه ای انجام پذیرفته است، اظهارنظر کارشناسی مرکز پژوهش ها در آبان ماه ۱۳۸۴ می باشد که در انتهای آن متن تغییر یافته لایحه با ادغام پیشنهادات اصلاحی مرکز در ۵۱ ماده آمده است.”
تقسیم بندی جرایم رایانه ای در آن به شرح ذیل است:
بخش یکم: جرائم و مجازات ها
- فصل یکم: جرائم علیه محرمانگی داده ها یا سیستم های رایانه ای و مخابراتی( دسترسی غیر مجاز – شنود غیر مجاز – جاسوسی رایانه ای)
- فصل دوم: جرائم علیه صحت و تمامیت داده ها یا سیستمهای رایانه ای و مخابراتی ( جعل رایانه ای. – تخریب و ایجاد اختلال در داده ها یا سیستم های رایانه ای و مخابراتی- ممانعت از دست یابی)
- فصل سوم: کلاهبرداری رایانه ای.
- فصل چهارم: جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی
- فصل پنجم: توهین و هتک حیثیت (تغبیر در صوت، فیلم یا تصویر دیگری و انتشار آن، انتشار فیلم، صوت یا تصویر خصوصی و خانوادگی، نشر اکاذیب).
- فصل ششم، سایر جرائم(انتشار، توزیع یا معامله داده ها و نرم افزارها و وسایل ارتکاب جرم رایانه ای،در اختیار قرار دادن گذر واژه یا داده هایی که امکان دسترسی غیر مجاز را فراهم کند).
