برده داری و بردگی

در گذشته تجارت انسان بیشتر براساس آپارتاید نژادی بود اما در برده‌داری نوین نژاد و رنگ پوست فاکتور اصلی برای بهره وری نیست بلکه امروزه جنسیت حرف اول را می زند.

برده داری و بردگی عبارت است از حالت یا وضعیت شخص که حقوق مالکیت و صفات و خصائص آن کلا یا جزئا درباره خود شخص اعمال گردد. در شیوه های مدرن بردگی نیز این مفهوم صدق می کند و تنها تفاوت آن در میزان اختیار در نوع کنترلی که بر فرد اعمال می شود است.

بردگی مدرن دارای سه ویژگی و مشخصه خاص است

اول: درجه ای از محدودیت در قبال حق ذاتی فرد در آزادی جابجایی

دوم : درجه ای از کنترل بر تعلقات شخصی فرد

سوم : وجود یک رضایت آگاهانه و درک کامل در ماهیت ارتباط طرفین بر اساس این تعریف می توان گفت در برخی موارد بردگی مدرن اشخاص عموما برای فرار از فقر و کمبودهای اقتصادی در دام سوداگران افتاده و مورد بهره کشی و استضعاف قرار می گیرند،

در مواردی مانند قاچاق زنان و کودکان، گردشگری جنسی، قاچاق اعضای بدن و نسوج … در حقیقت بردگی مدرن نقض بیرحمانه حقوق و کرامت انسانی است.

نظام بین الملل حقوق بشر منع بردگی و برده داری را از جمله حقوق بنیادینی دانسته که از هنجارهای اساسی و تخطی ناپذیر حقوق بشر بوده و در کلیه اسناد جهانی و منطقه ای حقوق بشر به آن اشاره شده است.

در زمینه منع بردگی دو کنوانسیون بردگی ۱۹۲۶ و کنوانسیون تکمیلی بردگی و مبارزه با رویه های مشابه بردگی ۱۹۵۶ به تصویب رسیده است اما متاسفانه علیرغم تعهد ظاهری کشورها به مبارزه با بردگی و رویه های مشابه آن قانونگذاری متناسب با این رویه ها صورت نپذیرفته است،

شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد با تشکیل گروه کاری بردگی معاصر و همچنین سازمان بین الملل کار با تصویب برخی کنوانسیون های حقوق بشر در این راه فعالیت های چشمگیری داشته اند.

عدم وجود سیستم نظارتی بین المللی قوی بویژه ساز و کارهای نظارتی در مورد کنوانسیون منع بردگی و فاصله زمانی آنها و عدم بازنگری در این معاهدات باعث ایجاد مشکلات در مبارزه با بردگی معاصر شده است.

آپارتاید جنسیتی

در گذشته تجارت انسان بیشتر براساس آپارتاید نژادی بود اما در برده‌داری نوین نژاد و رنگ پوست فاکتور اصلی برای بهره وری نیست بلکه امروزه جنسیت حرف اول را می زند.

بردگان سیاه جای خود را به بردگان بزک کرده ای داده اند که لبخند تلخی به لب دارند تا بتوانند با دلربایی از مشتریان خود ، تن خویش را به حراج نهاده و جامعه را به ورطه تباهی و نیستی سوق دهند.

امروزه سکوی وسط بازار برده فروشان جای خود را به هزاران سکوی مجازی داده است که بردگان خود بدون هیچ واسطه ای تن و روح خویش را در معرض فروش می گذارند.

آمار میلیونی وب سایتهای مختلف اینترنتی پورنو گویای این واقعیت خطرناک است.

در نگاه دیگر به موضوع تبعیض جنسیتی ، بحث مشکلات اشتغال زنان و فراهم نبودن فرصتهای شغلی برابر مطرح می گردد.

در جوامع غربی علیرغم جنبش های فمینیستی فعال که داعیه دار دفاع از حقوق زنان را دارند اما آمار بهره وری های جنسی و تعرضات جنسی به زنان در محیط کار رو به فزونی است.

در همین جا ذکر این نکته ضروری است که بنیان گذاران جنبش فمینیستی مردان هستند و همین خود نشانه خوبی است که باید به اصل این جنبش و نیات فعالان آن شک داشت.

زنان اغلب به عنوان فروشندگان و منشی ها و مجریان و گزارش گرانی جذاب نقش بازی می کنند که خود نیز به این موضوع به خوبی واقف اند که اشتغال آنان کاذب است و باز در اینجا نیز باید تن نمایی کنند و با گفتار عشوه گرانه خویش اول دل مشتری را به دست آوردند تا به پول مشتری برسند.

واکنش جهانی به برده داری، از آغاز تا کنون در سال ۱۸۱۵ اعلامیه وین اعلام کرد که بردگی مخالف ارزش‌های جامعه متمدن بین المللی است. از آن زمان تاکنون در اسناد بین‌المللی زیادی به جرم بودن این عمل اشاره شده است.

مهمترین سند دراین زمینه کنوانسیون برده داری ۱۹۲۶ است.

در فاصله سال‌های ۱۸۲۵ تا ۱۹۴۵ کشورهای مختلف اروپای شروع به وضع قوانینی در مخالفت با بردگی کردند.

در این کنوانسیون‌ها تاسیسات مشابه بردگی هم ممنوع اعلام شده است مثل ازدواج‌های اجباری، به ارث برده شدن زن پس مرگ همسرش و قاچاق زنان و کودکان. در اثنای جنگ جهانی اول، ۶۶ هزار بلژیکی از سنین ۱۷ تا ۵۵ سال در سال ۱۹۱۶ توسط آلمان به طور اجباری از بلژیک اخراج و به آلمان برده شدند تا در کارخانه‌های آلمان به بیگاری گرفته شوند.

شرایط مسیر اعزام به گونه ای بود که ۱۲۵۰ نفر از آنها جان باختند,

جنگ جهانی دوم

در جنگ جهانی دوم هم، آلمانی ها نسبت به یهودیان و دیگران این کار راانجام می دادند. البته وضعیت یهودیان در اردوگاه‌های به مراتب بدتر از

برده‌ها بوده است.

چه صاحبان برده وی را از اموال خود می‌دانستند و در حفاظت او می کوشیدند، ولی در اردوگاه‌ها چنین نگرشی در کار نبود.

تا قبل از سال ۱۹۴۵ حدود ۲۶ سند مربوط به برده داری و نهادهای مشابه (کار اجباری و…) وجود داشت و بعد از آن سال تاکنون حدود چهل سند به مجموعه پیشین اضافه شده است و بنابراین امروزه بیش از هفتاد سند بین المللی در خصوص بردگی وجود است.

منع برده‌داری

منع برده داری و آزادی برده‌ها از حقوق بین‌المللی به رسمیت شناخته شده در جهان است؛ و چنانچه در ماده چهارم اعلامیه جهانی حقوق بشر ذکر شده است:

هیچ‌کس را نباید در بیگاری بردگی نگاه داشت؛ برده داری و تجارت برده باید در تمامی اشکال آن ممنوع گردد.

با این وجود آمار تعداد بردگان امروزه، بالاتر از هر دوره تاریخی دیگری است. این تعداد که ۱۲ میلیون.تا ۲۷ میلیون گزارش شده است اکثراً کسانی می‌باشند که برده بدهی‌هایشان هستند؛ که عمدتاً در جنوب آسیا بوده و اسیر بدهی‌های وام دهندگانشان می‌باشند، که گاهی این بردگی تا نسل‌ها ادامه پیدا می‌کند.

قاچاق انسان در درجه اول متوجه زنان و کودکان برای سوءاستفاده‌های جنسی و تجارت سکس است.

گروه‌هایی مانند گروه ضد برده‌داری آمریکایی، ضد برده داری بین‌المللی، آزادی بردگان، انجمن ضد برده‌داری و جامعه ضد برده‌داری همچنان برای رهایی جهان از برده‌داری تلاش می‌کنند.

نخستین کنوانسیون

نخستین کنوانسیون بین‌المللی منع برده‌داری و تجارت برده در ۲۵ سپتامبر سال ۱۹۲۶ در ژنو امضا شد.

در بند نخست این کنوانسیون هرگونه شرایطی که منجر به حق مالکیت بر یک شخص شود ضد حقوق‌بشر تلقی شده استدر ماده چهارم اعلامیه جهانی حقوق‌بشر ذکر شده است:

هیچ‌کس را نباید در بیگاری بردگی نگاه داشت؛ برده‌داری و تجارت برده باید در تمامی اشکال آن ممنوع شود.

با این حال برخی آمار و گزارش‌ها نشان می‌دهد که امروزه شمار بردگان بیشتر از هر دوره تاریخی دیگری است.

این تعداد غالبا کسانی هستند که برده وام‌ها و بدهی‌هایشان هستند و عمدتا در جنوب آسیا و برخی کشورهای آفریقایی زندگی می‌کنند.

سخن پایانی

با توجه به نقش فرهنگ ساز اسلام در نفی و جهت دهی پدیده برده داری ،امروزه نسخه نهایی دفاع از حقوق زنان و کودکان و به طور کلی حقوق بشر را باید از اسلام خواست و تا غرب و دنیای سرمایه گذاری که خود ناقض اول حقوق بشر است بخواهد با پدیده شوم برده داری مبارزه کند حرکت مثبتی را مشاهده نخواهیم کرد.

موضوع دیگری که در این نوشتار بدان اشارتی رفت ، برده داری علمی و شغلی بود که بر مسئولان است تا با اندیشیدن تدابیر خاص و فراهم نمودن اهرمهای ارزیابی دیگری ، این پدیده زشت را نیز درمان و از بین ببرند.