جرم تخریب

مقدمه

جرایم می توانند همچنان که علیه یک شخص باشند علیه امنیت یک جامعه و علیه آسایش یک مردم هم باشند ؛ البته که مجازات جرمی که آسایش و امنیت مردم را سلب می کند شدید تر است.جرم تخریب از همین نوع جرایم است.

جرم تخریب عبارت است از نابود کردن و خراب کردن یک مال اعم از بنا و درخت و خودرو حیوان و… هرچیزی که بتوان به آن مال گفت یعنی دارای ارزش مالی باشد و همچنین باید مشروع و قانونی باشد ؛ یعنی اگر فردی مشروبات الکلی و یا مواد مخدر و یا بال مگس را تخریب کند جرمی واقع نمی شود.

جرم تخریب علیه امنیت را می توان در آتش زدن خانه ها و سطل آشغال تخریب خیابان و کوچه ها و یا شکستن شیشه ها در اعتراضات و تظاهرات دید.انواع جرم تخریب عبارتند از تخریب رایانه ای تخریب جنگل ها و مراتع تخریب اسناد دولتی.غارت و… در ادامه بیشتر در خصوص این جرم بحث خواهیم کرد.

هر جرمی برای آنکه جرم محسوب شود باید دارای سه عنصر قانونی یعنی داشتن ماده قانونی در قوانین کشور و عنصر مادی که شامل رفتار فیزیکی و شرایط و اوضاع و احوال می شود و هم چنین عنصر معنوی که عبارت است قصد و نیت انجام جرم باشد.

تقارن زمانی عنصر مادی و عنصر روانی

علاوه بر لزوم وجود عنصر مادی و عنصر روانی برای جرم شرط لازم دیگر آن است که این دو عنصر باهم تقارن زمانی داشته باشند.بدین ترتیب با توجه به آنی بودن جرم تخریب متهم باید در همان لحظه ارتکاب عمل تخریب از عنصر روانی برخوردار باشد.والا اگر مثلا مال دیگری را به تصور اینکه متعلق به خودش است خراب کند ولی بعد که از تعلق آن به دیگری آگاه می گردد نه تنها اقدامی در جهت کم کردن دامنه خسارت و پرداخت غرامت نکند بلکه با توجه به خصومتی که با دیگری دارد از این کار خود خشنود هم بشود.وی را نمی توان به ارتکاب جرم تخریب محکوم کرد.

شرط لزوم تقارن دو عنصر مادی و روانی از این اصل مسلم نشات می گیرد که جرم باید در برهه ای از زمان تحقق خارجی بیابد و این جز به معنی جمع شدن دو عنصر مادی و روانی با یکدیگر در یک زمان نیست.

هرگاه کسی به قصد شکار پرنده ای تیری را رها کند و تیر او بر اثر خطا در هدف گیری به انسانی برخورد کرده و او را بکشد،  شخص تیرانداز را نمی توان قاتل عمد محسوب کرد ؛ هرچند که او در روز بعد با گذر کردن از همان محل جسد روز گذشته را انسان زنده ای بپندارد و به قصد کشتن او تیری به سویش رها سازد.

در اینجا علی رغم برخورداری وی از عنصر مادی و عنصر روانی قتل با توجه به مقارن نبودن این دو عنصر از نظر زمانی مجموعه اعمال او تحت عنوان مجزای قتل غیر عمد در رزو اول و جرم محال در روز دوم قابل بررسی است همینطور کسی را که به قصد کشتن دیگری سوار اتومبیل خود می شود تا فرد مورد نظر را در خانه اش هدف تیر قرار دهد نمی توان با این دلیل که در اثر عجله و عصبانیت با خودروی خود به کسی برخورد می کند و او را می کشد که اتفاقا همان فرد موردنظر اوست به ارتکاب قتل عمد محکوم کرد زیرا علی رغم قصد کشتن بعدی او در لحظه تصادف فاقد عنصر روانی قتل عمد بوده است عمل تصادف در اینجا صرفا از روی بی احتیاطی افتاده بود بنابراین این قتل ارتکابی قتل غیر عمد خواهد بود.

علاوه بر لزوم تقارن زمانی داشتن دو عنصر مادی و روانی این دو عنصر باید مربوط به جرم واحدی باشند.

بنابراین دیوان عالی کشور در یکی از آرای خود کسی را که ظروف متعلق به دیگری را به قصد مضروب کردن به سویش پرتاب کرده است به جرم تخریب آن ظروف محکوم نکرد.زیرا علی رغم تحقق عنصر مادی تخریب قصد وی از این کار مضروب کردن ظرف مقابل و نه شکستن ظروف متعلق به او بوده است.

در دعوی مشابهی در انگلستان متهم سنگی را به طرف تعدای از مردم که با آنها درگیر بود پرتاب کرده و شیشه پنجره ای را شکسته بود علی رغم محکمیت اولیه وی به ارتکاب جرم تخریب این محکومیت در مرحله استیناف نقض شد زیرا عنصر مادی مربوط به جرم تخریب ولی عنصر روانی مربوط به جرم تهاجم بوده است.

به عبارت دیگر کسی که به قصد کشتن مسافران هواپیما آنرا بمب گذرای کرده و هواپیما را منفجر می کند همان قدر قاتل عمد است که کسی که این کار را به قصد تخریب محموله هواپیما و در نتیجه اخذ خسارت از شرکت بیمه و با علم به اینکه مسارفران نیز در اثر انفجار کشته خواهند شد مرتکب می شود یعنی برخورداری از قصد و نیت لزوما به معنی میل داشتن نسبت به تحقق یک نتیجه مجرمانه نمی باشد بلکه مطمین بودن نسبت به تحقق آنرا نیز در بر می گیرد.

در حالت اول نیت قتل را مستقیم در حالت دوم غیر مستقیم می نامند.

از سوی دیگر برای تحقق جرم تخریب ضرورتی ندارد که قصد نابود کرن و خسارت وارد آوردن نسبت به همان مالی وجود داشته باشد که عملا نابود شده و یا خسارت دیده است.بنابراین هرگاه کسی مثلا به قصد شکستن ساعت متعلق به غیر آن را برروی شیشه خودروی متعلق به او بکوبد ولی به جای شکسته شدن ساعت شیشه خودرو بشکند بعید نیست که بتوان وی را مرتکب جرم تخریب کیفری دانست .در صرتی نیز که ساعت و خودرو متعلق به دو فرد مختلف باشد ظاهرا همین حکم جاری خواهد شد مگر انکه یکی از آن دو شی متعلق به خود فرد باشد و یا او حق تخریب آنرا داشته باشد توضیح آنکه در مثال ذکر شده در صورت تعلق ساعت به خود مرتکب وی به دلیل فقدان عنصر روانی و در صورت تعلق خودرو به وی او به دلیل عدم تحقق یکی از شرایط لازم برای عنصر مادی که همانا تعلق مال تخریب شده به دیگریست مرتکب جرم تخریب محسوب نخواهد شد.بدیعی است در این حالت دوم تحقق شروع به تخریب بعید به نظر نمی رسد به شرط آنکه در قانون شروع به تخریب مجازاتی تعیین شده باشد.