معنای تحت اللّفظی

در مورد ترجمه تحت اللّفظی کلمه cyber باید گفت ترجمه های صورت گرفته از لفظ(Cyber) دقیق نیست و هر چند بعضا لفظ مجازی به عنوان معادل آن گرفته می شود اما چون (Cyber) بیانی از موضوعات واقعی و قابل مشاهده و لیکن غیر قابل لمس است نمی تواند بر لفظ مجاز که به موضوعات ذهنی و تصوری اشاره دارد، حمل شود.

معنای اصطلاحی

از حیث اصطلاحی فضای سایبری به مجموعه محیطهایی همچون اینترنت گفته می شود که اشخاص در آنها از طریق رایانه هایی متصل به هم، با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.با این حال بزرگی فضای سایبر به گونه است که با جهان کنونی برابری می کند و به عنوان دنیای جدید معرفی می شود؛دارای تعاریف و جستارهای پیرامونی فراوانی است.

تعاریف مختلف

در مورد فضای سایبر تعاریف مختلفی صورت گرفته است که هر یک از منظر خاص به این اصطلاح نگریسته است.در مجموع میتوان گفت که تعاریف ارایه شده یا متضمن این هستند که فضای سایبر در اصل جهان سایبر است که در عرض جهان فیزیکی مطرح شده است یا آن را همچون منبعی برای تبادل اطلاعات دانسته اند و یا اینکه فضای سایبر را با دید سخت افزارانه نگریسته و آن را تشکیل یافته از اتصال بیشماری از رایانه ها و سامانه ها می دانند که ذیلا به این سه معیار اشاره می گردد:

تعریف اول: فضای سایبر همچون جهانی نو؛

فضای سایبر واژه ای افسانه ای در داستانها اما واقعی در دنیای رایانه و اینترنت است اما این واقعیت داشتن، خود مجازی است و از این رو استعمال فضای سایبر برای محیط تبادل اطلاعات دیجیتالی از حیث ناملموس بودن بی شباهت به استعمال این واژه در داستانهای تخیلی و افسانه ای نیست. برگرفتن عنوان فضای سایبر از داستان های تخیلی خود شاید گواه بر این باشد که در تعریف فضای سایبری به جهانی دیگر اغراق شده و آنچنان که شایسته ی بزرگنمایی و بلکه جهان نمایی بوده،در واقع نبوده است.با این حال برخی از تعاریف گرایش به بهره گیری از این عنوان برای شناساندن یک دنیای جدید است.در یک تعریف، گفته شده که محیط سایبر عبارت است از جهانی نو و آفریده شده به وسیله شبکه های رایانه ای. در تعریف دیگر آمده است که فضای سایبر عبارت است از سپهر ساخته شده ی ذهنی، تصنعی و مجازی یا فضای مفهومی که با کاربرد رایانه توسعه یافته است.

فضای سایبر اگر با فضای اذهان مقایسه شود،بزرگی اش حتی از دنیای ما نیز برجسته تر و بیشتر است؛ زیرا همه آنچه را که نمی توان دید و نمی توان انجام داد، ولی می توان در ذهن تصور کرد، در فضای سایبر نمود می یابد. پس گزافه نیست تا فضای سایبر را در یک دنیای جدید یا دنیای دیگر نامید.

تعبیر فضای سایبر به دنیایی دیگر، صرفا با ظهور اینترنت تبلور و شهرت یافته و گرنه فضای سایبر پیش از اینها نیز وجود داشته و در واقع رادیو و تلویزیون و پیش تر از همه اینها تلفن جلوه هایی از ظهور دنیایی دیگر را به به نمایش گذارده بودند.از اینروست که بروس استرلینگ معتقد است؛ فضای سایبر مکانی است که مکالمات تلفنی در ان اتفاق می افتد؛ نه در هیات تلفن و نه در ابزار پلاستیکی که بر روی میز نهاده شده است و نه در تلفن طرف دیگر که در شهر دیگر آن را بر دست گرفته است. فضای سایبر مکانی بین تلفن هاست. مکانی مبهم که انسانهای زنده در آن همدیگر را ملاقات می کنند و با هم ارتباط برقرار می کنند اما بیرون از آن قرار دارند.

تعریف فضای سایبری به جهان جدید یا جهان دیگر صرفا می تواند جنبه ی ادبی و در برخی موارد جنبه ی جرم شناختی داشته باشد تا با بیان بایسته ها و مقتضیات چنین فضای عنان گسیخته و پهناور، بتوان درک صحیحی از علت وقوع جرم و شناخت مجرمین داشت وگرنه این تعریف از جهت حقوقی کمتر می تواند مورد توجه باشد و به راستی نیز ویژگی های عینی و ملموس آن را هویدا نمی سازد. هرچند در برخی موضوعات مانند صلاحیت سایبری، ارزش حقوقی تعریف فضای سایبر نیز آشکار می شود. از این رو باید در جستجوی تعریف دیگری بود.

تعریف دوم: فضای سایبری همچون منبع اطلاعاتی؛

فضای سایبر به جهت محتوایی که در ان قرار دارد، فضای اطلاعات نیز نامیده می شود. در واقع از جهت نرم افزاری این فضا، چیزی جز داده و اطلاعات نیست و از این رو فضای سایبر انبانی از اطلاعات گوناگون است که یا ذخیره شده اند یا در حال آمد و شد هستند. بر همین اساس برخی در تعریف فضای سایبری گفته اند که این فضا ناظر به همه منابع اطلاعاتی قابل دسترس در شبکه های رایانه ای است. در این تعریف، پایه ی شناخت فضای سایبر، منابع اطلاعاتی است و دور نیست که بتوان فضای سایبر را فضای منابع اطلاعاتی دانست. در واقع واژه ی «جامعه اطلاعاتی» بیشتر ناظر بر این جنبه مهم از فضای سایبر است که در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نیز مد نظر بوده است به نحوی که در ماده 44 برای استقرار جامعه اطلاعاتی وظایفی را برای دولت پیش بینی نموده است.

تعریف فضای سایبری به منبع اطلاعاتی هرچند این برجستگی را دارد که بر رکن بنیادین این فضا یعنی اطلاعات انگشت می گذارد و اهمیت محتوای آن را نشان می دهد ولی با این حال منبع اطلاعاتی شمردن فضای سایبر، بیشتر تاکید بر ایستایی آن است تا پویایی و قابلیت های فراوان آن؛ زیرا این معیار برای فضای سایبری، نشانگر ان است که این فضا بیشتر در مقام ذخیره سازی و نگهداری اطلاعات است؛در حالی که این قابلیت را یک سامانه ی رایانه ای به تنهایی نیز دارد؛ به همین دلیل باید به قابلیت اصلی فضای سایبر که همانا تبادل اطلاعات در پرتو اتصالات عدیده است،اندیشید.

تعریف سوم: فضای سایبر همچون پیوندگاه سامانه ها؛

فضای سایبر چندان هم بی ارتباط با فضای بیرونی نیست و به اعتبار قرار داشتن سامانه های رایانه ای در مکان های گوناگون است که فضای سایبر، چهره جهانی پیدا کرده است. در واقع خشت نخست فضای سایبری پراکندگی سامانه های رایانه ای و مخابراتی در همه کشورها و همه نقاط جهان است تا با اتصال آنها با همدیگر، فضای سایبر نمود یابد. پس فضای سایبر از جهت ماهیت از پیوند چندین رایانه یا سامانه ارتباطی بنیاد گرفته است و بسیاری کوشیده اند از همین منظر به فضای سایبر بنگرند. بر این اساس در تعریف فضای سایبری گفته شده که همان محیط اینترنت است که رایانه ها و جامعه را به هم پیوند می دهد و محل پیوند همین فضا، موسوم به فضای سایبر است. در اینجا فضای سایبری به اعتبار وسیله ی اطلاعاتی یا همان اینترنت نامگذاری شده است.همچنین این دو دیدگاه وجود دارد که فضای سایبر اشاره به مکان مجازی دارد که با خاصیت الکترونیکی، مجموعه ای از اطلاعات را از طریق اینترنت ارایه می دهد. همچنین گفته شده که فضای سایبر، شبکه جهانی است که محل پیوند رایانه ها و سیستم های ارتباطی می باشد.

نتیجه گیری

تعریف فضای سایبری بر پایه ی سه تعریف بالا به ترتیب بر پایه ی گستره، کاربرد و ماهیت بوده است و به نظر می رسد تعریف سوم که به گونه ای ماهیت فضای سایبر را آشکار می کند، مناسب تر است؛ زیرا برای شناسایی هر چیزی قبل از بررسی گستره و کارکرد یا هر موضوع مرتبط دیگر، باید به ماهیت ان پرداخت و از این نگاه فضای سایبر در اصل، پیوندگاه سامانه های رایانه ای و مخابراتی است.

بنابراین فضای سایبر همان فضای مجازی و بیکرانی است که از طریق اتصال شبکه های رایانه ای به هم، هستی یافته است. یک سیستم آنلاین نمونه ای از فضای سایبر است که کاربران آن می توانند از رهگذر رایانه با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.برخلاف فضای واقعی، در فضای سایبری نیاز به جابجایی های فیزیکی نیست و همه کنشها و واکنشها از طریق فشردن کلیدها یا حرکات موس صورت می گیرد.با توجه به بررسی سنجه های گوناگون از تعریف فضای سایبر می توان گفت که فضای سایبر،«محیطی تشکیل یافته از سامانه ها و شبکه های ارتباطی متصل به هم است که قابلیت هر نوع رفتار متناسب با محیط مبادله داده، ذخیره و انتشار اطلاعات را دارد.»

منبع: حقوق کیفری فناوری اطلاعات نوشته حسن عالی پور