انواع مهریه و نحوه مطالبه ی آن

انواع مهریه و نحوه مطالبه ی آن

انواع مهر در قانون کدامند؟

در چه صورتی مهر المسمی به زوجه تعلق می گیرد؟

در چه زمانی زن مستحق دریافت مهرالمثل می شود؟

به چند طریق می توان مهریه را دریافت نمود؟

مرد به هنگام اجرای عقد ازدواج مال معین یا چیزی را بر ذمه ی خود قرار می دهد که در صورتی که عندالمطالبه باشد و زن مطالبه نماید موظف است آن را بپردازد که این حق ربطی به طلاق و نفقه ندارد، زیرا با جاری شدن صیغه عقد ، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.

انواع مهر در قانون

مهر المسمی

مهری است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده و آن را در عقد ذکر می کنند.

تعیین میزان مهر مطابق ماده۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به توافق طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون  پیش بینی نشده است .

طبق ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آنها بشود ، معلوم بوده و ویژگیهای زیر را داشته باشد:

۱ـ دارای ارزش مالی باشد.

۲ـ قابل تملک و نقل و انتقال باشد.

۳ـ مشخص و معلوم باشد.

۴ـ شوهر قدرت پرداخت مهریه را داشته باشد.

چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی تعیین میگردد محاسبه و پرداخت خواهد شد، مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری توافق کرده باشند.

مهرالمثل

چنانچه در زمان انعقاد عقد راجع به مهریه توافق نشده باشد یا اینکه مهریه تعیین شده مطابق قانون نبوده ولی عمل زناشویی انجام شده باشد، در این حالت بر اساس عرف و عادت مانند تحصیلات و شغل و سن و غیره مهریه ای هم شان زنان مشابه وی تعیین میگردد که به این نوع مهریه مهرالمثل گفته می شود.

ماده۱۰۹۱ قانون مدنی در این خصوص اینگونه بیان می دارد:

برای تعیین مهرالمثل باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.

مواردی که زن مستحق مهرالمثل می باشد به شرح ذیل است:

_ اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد ازدواج صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد در مورد مهریه توافق کنند و اگر قبل از توافق در مهریه با هم نزدیکی کنند زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.

_ در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا ارزش مالی نداشته باشد یا ملک مال دیگری باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل همان مهریه یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب آن مال اجازه بدهد.

نکته: اگر اختیار تعیین مهریه به زن داده شود زن نمی تواند مهریه خود را بیشتر از مهرالمثل معین نماید.

مهرالمتعه

چنانچه در ازدواج دائم که مهریه در آن قید نشده باشد یا اینکه قید شده باشد که زوجه مهریه نداشته باشد و زوج در زمان طلاق حتی در صورتی که نزدیکی نکرده باشد مهریه زوجه را پرداخت نماید در اصطلاح مهرالمتعه گفته می شود.

براساس ماده۱۰۹۳قانون مدنی : هرگاه مهریه در عقد قید نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود را طلاق بدهد زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود و اگر بعد از آن طلاق دهد زن مستحق مهرالمثل است.

برای تعیین مهرالمتعه وضعیت مالی مرد درنظر گرفته می شود.

طریقه گرفتن مهریه

با توجه به اینکه سند ازدواج جزء اسناد لازم الاجرا است بنابراین زوجه می تواند حسب مورد از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده برای دریافت مهریه اش اقدام نماید.

نحوه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

بر اساس ماده ۲آیین نامه اجرایی اسناد لازم الاجرا مصوب ۱۳۸۷، درخواست اجرای مفاد اسناد رسمی ، در مورد مهریه و تعهداتی که ضمن ثبت ازدواج و طلاق و رجوع شده نسبت به اموال منقول و سایر تعهدات به استثنای اموال غیر منقول از دفتری که سند تنظیم کرده است نسبت به اموال غیر منقول که در دفتر املاک به ثبت رسیده است از دفتر اسناد رسمی تنظیم کننده سند درخواست می شود.در این حالت زن قباله ازدواج خود را به دفترخانه محل ثبت ارائه و تقاضای صدور اجرائیه نماید. سپس با اجرائیه به اداره ثبت مراجعه نموده و اجرائیه به شوهر ابلاغ می شود و بعد از پایان مهلت قانونی برای پرداخت دین، زوجه می تواند تقاضای توقیف اموال شوهر را بنماید یا در صورتی که به اموالش دسترسی نداشته باشد درخواست ممنوع الخروج شدن وی را بدهد.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

زوجه می توان با ارائه دادخواست حقوقی به دادگاه خانواده مهریه خود را مطالبه نماید و همزمان تقاضای توقیف اموال همسرش را نیز بنماید.

در صورتی که زوجه توانایی پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد می تواند دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را به پیوست دادخواست مهریه ارائه دهد که دادگاه اول به این دادخواست رسیدگی میکند و بعد به دادخواست اصلی می پردازد. اگر زوجه بتواند اعسار خود را ثابت کند از پرداخت هزینه دادرسی معاف خواهد شد.

دادگاه به دادخواست زوجه رسیدگی میکند درصورتی که زوجه مستحق دریافت مهریه باشد دادگاه حکم به پرداخت مهریه می دهد، در این صورت مرد موظف است از زمان تعیین شده توسط دادگاه ، مهریه همسرش را بپردازد.

در صورتی که مرد مالی داشته باشدو زن احتمال بدهد که در طول مدتی که دادگاه تشکیل می شود مرد مال را میفروشد یا جا به جا میکند ،از دادگاه میخواهد که قرار تامین خواسته صادر نماید که در این حالت مال تا زمان صدور حکم توقیف می شود . از این مال توقیف شده میتوان مهریه را برداشت ودر غیر این صورت در صورت عدم پرداخت مهریه بعد از پایان مهلت ۲۰روزه برای تجدید نظر خواهی رای دادگاه قطعی خواهد شد زوجه می تواند ماده ۳نحوه اجرای محکومیت های مالی را اعمال میکند .یعنی اگر مرد معسر نباشد و بدهی خود را پرداخت نکند به زندان می رود ، اما اگر توسط دادگاه معسر شناخته شود دادگاه رای به تقسیط مهریه می دهد. اما بنا بر قانون حمایت خانواده مصوب۱۳۹۱ناتوانی در پرداخت مهریه های بالای۱۱۰سکه مشمول زندان رفتن مرد نمیشود و زندانی شدن مرد با توافق طرفین و تقسیط مهریه حذف می شود.

نکته: فوت مرد در مهریه تاثیری ندارد و مهریه از ماترک شوهر و هرچه از وی باقی مانده برداشته می شود و اگر زن فوت کند مهریه از بین نمی رود و ه عنوان ارث به ورثه وی خواهد رسید.

منابع:

قانون مدنی

قانون حمایت از خانواده

کتاب شیو های عملی طرح و دفاع از دعاوی خانواده از گروه پژوهشی چراغ دانش